Deze website maakt gebruik van cookies.Meer informatieDeze melding verbergen

Geplaatst op: 06-09-2019
Auteur: Ton Vermeulen
PleisureWorld NRIT

Toerisme verdient een ander beleid

Toerisme verdient een ander beleid
Vlnr: Marjolein Demmers raadslid Rli, Erik Jan van Kempen directeur-generaal BZK, Mona Keijzer staatssecretaris EZK, Jan Jaap de Graeff, voorzitter Rli Foto: Fred Ernst

De rijksoverheid moet veel meer de regie nemen op toerisme met daarbij aandacht voor economie, leefomgeving en samenleving. Gemeenten en provincies moeten samen met de sector regionale toeristische ontwikkelstrategieën opzetten met als doel een optimale balans tussen toerisme en de draagkracht van de leefomgeving. Alle stakeholders moeten bovendien veel pro-actiever gaan sturen op waardevol toerisme en er moet veel meer worden geïnvesteerd in een krachtige kennisinfrastructuur. Dat schrijft de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Waardevol toerisme, onze leefomgeving verdient het dat is aangeboden aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat.


Als de voorstellen van de Rli worden uitgevoerd, wordt voorkomen dat groei van toerisme Nederland ‘overkomt’ en daarmee schaadt en kan toerisme bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving voor bewoners, bezoekers en ondernemers.

Onvoldoende beleidsmatige aandacht voor toerisme


De Raad constateert dat de aandacht voor toerisme in het beleid van gemeenten, provincies en de rijksoverheid onvoldoende is om de groei van toerisme in ons land in de toekomst in goede banen te leiden. Het aantal toeristen in Nederland verdubbelde in de afgelopen tien jaar en zal ook de komende jaren exponentieel groeien. Met toerisme wordt inmiddels evenveel verdiend als in de bouw en ruim tweemaal zoveel als in de landbouw. Omdat het accent moet worden verlegd van een economische naar een samenlevingsbrede agenda voor toerisme, adviseert de raad om een ministeriële commissie Toerisme op te richten of het als extra opgave op te nemen in het Interbestuurlijk Programma (IBP).

Toerisme heeft een brede impact op de samenleving


Op dit moment is het toerismebeleid volgens de Rli nog vooral gericht op het vergroten van inkomsten. Maar toerisme is niet alleen een economisch belang, het heeft ook invloed op bereikbaarheid en op het gebruik van de openbare ruimte, vastgoed, natuur en milieu. Pas als een toename van toerisme leidt tot schade aan de leefomgeving of tot overlast voor bewoners, wordt nagedacht over het tegengaan hiervan. 


Figuur 1: Beoordeling effecten toerisme op leefomgeving en samenleving


Bron: Rli, advies waardevol toerisme


Vanwege de groei van het toerisme is een perspectiefwisseling in het beleid dringend noodzakelijk. Dit betekent dat de overheid samen met de sector en de samenleving moet anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. Dat is nodig om een goede balans te vinden tussen enerzijds het economisch voordeel en anderzijds de draagkracht van de leefomgeving en het draagvlak onder bewoners.

Toeristische strategie voor alle regio’s


De raad beveelt aan om binnen twee jaar voor alle regio’s in Nederland een toeristische strategie op te stellen. Deze strategieën moeten naar het oordeel van de raad worden gebaseerd op een analyse van (toekomstige) druk en draagkracht én op de ambities van de regio. In zo’n strategie staat waar en wanneer uitbreiding van het toerisme wordt nagestreefd en welke voorzieningen daarvoor moeten worden gerealiseerd. Maar er staat ook in waar de te verwachten toename van toeristen onwenselijk is en met welke instrumenten het aantal toeristen kan worden beïnvloed, hoe zij beter kunnen worden gespreid, dan wel hoe overlast kan worden voorkomen. 


De rijksoverheid moet regio’s faciliteren door de inbreng van kennis en – waar nodig – de inzet van eigen instrumenten, zoals regelgeving (ten aanzien van het kunnen sturen op verhuurplatforms als Airbnb) en financiële middelen (bijvoorbeeld voor de aanleg van infrastructuur). De raad adviseert om voor elke regio één rijksvertegenwoordiger aan te wijzen, die waar nodig een helpende hand biedt en de inbreng vanuit de verschillende betrokken departementen verzorgt.

Grote omslag en capaciteitsuitbreiding bij het rijk noodzakelijk


Ook bij de rijksoverheid is een grote omslag noodzakelijk. De Rli pleit voor een rijksvisie op toerisme en een structurele vergroting van de beleidscapaciteit. Dat moet resulteren in een proactief beleid dat stuurt op een groei van toerisme in balans met economie, leefomgeving en samenleving. Daarbij kan toeristisch beleid niet langer exclusief samenvallen met economisch beleid. Er is verbinding nodig met relevante beleidsterreinen uit de leefomgeving: mobiliteit, vastgoed, openbare ruimte, natuur, erfgoed, milieu en leefbaarheid in wijken. De visie moet duidelijk maken hoe de doelen en instrumenten van al deze beleidsterreinen in samenhang gebruikt kunnen worden om proactief te sturen op de ontwikkeling van toerisme. Om het beleid te borgen moet een ministeriële commissie Toerisme worden opgericht of moet toerisme als als extra opgave worden opgenomen in het Interbestuurlijk Programma (IBP).

Bestaand instrumentarium beter inzetten


Nieuwe instrumenten om de ontwikkeling van het toerisme te kunnen sturen zijn niet nodig. De raad constateert namelijk dat bestuurders onvoldoende gebruik maken van bestaande instrumenten en geeft in het advies een menukaart van het bestaande instrumentarium, waaruit gekozen kan worden om negatieve gevolgen te beperken en nieuwe kansen te verzilveren. Bestemmingen kunnen sturen op het bezoek aan een bestemming, toegang en voorzieningengebruik ter plaatse, op het gedrag van bezoekers, op het vergroten of verkleinen van faciliteiten voor bezoekers en op compensatie voor bewoners. Tegelijkertijd constateert de raad dat het denken over de inzet van instrumenten om toeristische druk in balans te brengen met de draagkracht van de leefomgeving nog in de kinderschoenen staat en verder zou moeten worden ontwikkeld.


Figuur 2: Menukaart met sturingsmogelijkheden


Bron: Rli, Advies Waardevol toerisme

Bouwen aan een krachtige kennisinfrastructuur


De Rli is ronduit kritisch over de huidige kennisinfrastructuur. Er is kennis nodig over de manier waarop toerisme zich ontwikkelt, over de maatschappelijke betekenis van toerisme, over de exacte effecten op de leefomgeving en over de manier waarop sturingsinstrumenten werken. Doordat hierover nog onvoldoende bekend is, ontbreekt een fundament voor kwalitatief goede beleidsvorming en dreigen veel kansen te worden gemist en problemen te ontstaan. Bestaande kennisinstellingen als universiteiten, hogescholen, het Centre of Expertise, Leisure, Tourism & Hospitality (CELTH), het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) moeten een impuls krijgen, maar ook organisaties als het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zullen moeten worden betrokken om tot een brede agenda te komen. Een herschikking van bestaande onderzoeksbudgetten is volgens de raad ontoereikend die adviseert om de beschikbare rijksmiddelen voor kennisontwikkeling en onderzoek naar toerisme structureel en substantieel te verhogen. Positief is het initiatief van NBTC, CELTH en CBS voor een Landelijke Data Alliantie (LDA) en een experimenteel ‘Data & Development Lab’ dat al in de voorgesteld ontwikkeling past. 


Meer lezen?

Het advies ven de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur kunt u hier downloaden. Vanmiddag verschijnt op het Kennisplatform van PleisureWorld NRIT een exclusief interview met raadslid Marjolein Demmers. 

Trefwoorden: beleid, toerisme, duurzaam toerisme. leefomgeving

CELTH




||| Nieuws |||

25/07/25
Exclusief voor leden
Vakantieboekingen trekken aan
Na een wat teleurstellend voorjaar trekken de laatste twee maanden de vakantieboekingen aan. In mei met +6% en in juni met +5%. In juni viel vooral de populariteit van Denemarken en Griekenland op.
23/07/25
Exclusief voor leden
Sterk eerste kwartaal voor Ryanair, vooruitzichten onzeker door externe factoren
Ryanair heeft in het eerste kwartaal van het gebroken boekjaar 2025/2026 een winst na belastingen van €820 miljoen geboekt, een forse stijging ten opzichte van €360 miljoen in dezelfde periode vorig jaar. Het aantal passagiers groeide met 4% tot 57,9 miljoen, terwijl de gemiddelde ticketprijs met 21% steeg naar €51.
23/07/25
Exclusief voor leden
JA21 presenteert luchtvaartplan: investeren in bereikbaarheid, betaalbaarheid en innovatie
JA21 heeft haar ‘Luchtvaartplan 2030’ gepresenteerd, waarin de partij pleit voor een koerswijziging in het Nederlandse luchtvaartbeleid. Betaalbaarheid voor reizigers, een gelijk Europees speelveld, realistische verduurzaming en het behoud van banen staan centraal.
18/07/25
Koelere bestemmingen populair bij last-minute zomervakanties
Nederlandse vakantiegangers die deze zomer nog snel een reis boeken, kiezen opvallend vaak voor koelere bestemmingen. Uit recente boekingsdata van reisorganisatie Riksja Travel blijkt dat 15% van de last-minuteaanvragen gericht is op landen als IJsland, Noorwegen, Schotland, Canada en de Azoren.
17/07/25
easyJet boekt sterke winstgroei in derde kwartaal 2025 en blijft optimistisch over toekomst
Luchtvaartmaatschappij easyJet heeft in het derde kwartaal achter de rug met meer winst, capaciteit en bezetting.
16/07/25
Exclusief voor leden
Hoe gaat Nederland last minute op vakantie?
Een deel van de vakantiegangers hoopt op een last minute. Maar wat weten we eigenlijk van ze? Wat voor type vakantie boeken ze, waar vertrekken ze en hoeveel zijn ze bereid te betalen. De VakantieDiscounter dook in haar data en komt met interessante bevindingen. We zetten ze in 6 punten op een rijtje.
15/07/25
Laadnetwerk voor elektrische vliegtuigen naar Lelystad
Duurzame luchtvaartstartup NRG2fly heeft een investering opgehaald voor de uitrol van een laadnetwer...
15/07/25
Vernieuwde fietsroute 'Duits Lijntje' laat je de historie van een Europese spoorlijn beleven
Fietsers kunnen vanaf 14 juli de rijke geschiedenis van de bijzondere spoorlijn het 'Duits Lijntje' ervaren via een nieuwe themaroute.

||| Agenda |||

27/08/25
27/08/25 t/m 27-08-25: CELTH Industry Day World Leisure Congress
Het World Leisure Congress (WLO) komt na 13 jaar weer terug in Europa en voor het eerst naar Nederla...
22/09/25
22/09/25 t/m 22-09-25: Toerisme Top 2025
De Toerisme Top wordt dit jaar op maandag 22 september in Noord-Holland georganiseerd. Het thema is ...
02/04/26
02/04/26 t/m 02-04-26: Trendcongres Toerisme 2026
Het Trendcongres Toerisme 2026 is op donderdag 2 april 2026 bij Saxion Hogeschool in Deventer. De ed...