Geplaatst op: 19-05-2023
Auteur: Stefan Hartman en Bert Smit

Bestemmingsmanagement vereist betere verankering van recreatie en toerisme in het bestuurlijk instrumentarium

Bestemmingsmanagement vereist betere verankering van recreatie en toerisme in het bestuurlijk instrumentarium
Afbeelding van 0fjd125gk87 via Pixabay

Vrijwel dagelijks berichten nieuwsmedia over de dilemma’s van Nederlandse overheden en ondernemers als het gaat om het managen van de groei en spreiding van toerisme. We zien discussies over verantwoorde hoeveelheden vluchten op Schiphol, over de bijdrage die krimp en groei van het aantal hotelkamers en Airbnb’s kan hebben op de leefbaarheid in verschillende gemeenten en over de balans in ruimte gebruik voor natuur, wonen, recreatie, toerisme en de landbouwsector. Met andere woorden Nederland worstelt met de fysieke, sociaalmaatschappelijke en juridische grenzen aan de groei waar de Club van Rome ons al voor waarschuwde in de jaren 70 van de vorige eeuw.

De afgelopen decennia heeft de nadruk in overheidsbeleid veelal gelegen op ontwikkeling van toerisme vanuit de gedachte dat economische vooruitgang automatisch zou leiden tot meer welvaart voor iedereen in Nederland. Intussen zien we dat dat niet altijd zo is. Veel van het in toerisme verdiende geld vloeit weg naar aandeelhouders en bedrijven buiten de bestemming, terwijl de salarissen voor werknemers nog steeds laag zijn. De leefbaarheid staat zowel in Amsterdam als in bijvoorbeeld kleine gemeenten in Zuid-Limburg, Groningen en Zeeland onder druk doordat de economisch ontwikkeling heeft geleid tot groei in steden en minder voorzieningen en minder jongeren in kleinere gemeentes.

Toerisme en recreatie hebben absoluut het potentieel om op een positieve manier bij te dragen aan de leefbaarheid maar dat vereist sturing, stimulering en intensieve samenwerking tussen overheden, tussen ondernemers en overheden, en tussen ondernemers en lokale organisaties. De afgelopen decennia zijn daar eerste stappen ingezet via onder andere destinatie marketingorganisaties (DMO’s). Nu is er een ontwikkeling ingezet naar bestemmingsmanagement en -ontwikkeling. Een en ander is goed terug te zien in nota’s zoals Perspectief 2030 van het NBTC, de leidraad Bestemmingsmanagement, de Agenda Bewuste Bestemmingen van CELTH en de daarmee samenhangende lokale en regionale toeristische visies. Deze prachtige toekomstbeelden en vergezichten worden samen met ondernemers, experts en lokale stakeholders ontwikkeld maar in de dagelijkse realiteit waarin ondernemers tegelijkertijd samenwerken en concurreren om een boterham te verdienen moet nog veel gebeuren om die visies te realiseren. Het bestuurlijk instrumentarium van omgevingsvisies, bestemmingsplannen, vergunning verlening & handhaving, investeringen en subsidies blijkt vaak niet optimaal ingezet om te sturen op de gewenste ontwikkelingen. Met andere woorden het organiserend vermogen is nog onvoldoende ontwikkeld om te komen tot (mandaat voor) duurzame en productieve coalities van publieke en private partners.

Als bestemmingsmanagement en ontwikkeling moeten bijdragen aan de kwaliteit van leven en de kwaliteit van de fysieke omgeving vereist dat bovendien afstemming met andere beleidsvelden zoals ruimtelijke ordening, milieu, huisvesting, cultuur, sociale zaken en mobiliteit waar heel andere vraagstukken bovenaan de agenda staan. Toerisme, gastvrijheid en recreatie vallen vaak in de kieren tussen die beleidsvelden of vormen een sluitstuk of voetnoot in de planvorming doordat de sector geen duidelijke stem heeft aan tafel en het belang van vrijetijd in economische en sociale zin maar beperkt wordt onderkent. Ruim dertig jaar geleden pleitte professor Hans Mommaas daarom al voor een ministerie voor vrijetijd en toerisme. Dezelfde Hans Mommaas die recent afzwaaide als directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en in die hoedanigheid het kabinet regelmatig wees op de fysieke, planologische, klimatologische en juridische grenzen van Nederland als het gaat om ruimte voor natuur, landbouw, woningbouw en recreatie. Bestemmingsmanagement vereist dus bewuste, slimme en weloverwogen keuzes waarbij niet groei maar synergie als middel moet worden ingezet voor het bereiken van maatschappelijke doelen.

||| Nieuws |||

20/06/25
Groei Nederlands toerisme in april 2025: autonome stijging én gunstige vakantiespreiding
Het Nederlandse toerisme heeft in april 2025 een duidelijke groei doorgemaakt ten opzichte van april 2024. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) steeg het aantal gasten met 459.000 en het aantal overnachtingen met ruim 2,1 miljoen. Deze stijging is deels toe te schrijven aan autonome groei in het toerisme, maar ook aan de gunstige ligging van de meivakantie en Pasen in 2025.
18/06/25
Exclusief voor leden
Het muzikale DNA van Ruby Hotels
Bij hotelketen Ruby is muziek geen achtergrondgeluid, maar een hoofdrolspeler. In een tijd waarin hospitality draait om beleving, loopt Ruby Hotels voorop met de duidelijke positie van muziek in de formule. Met een eigen radioshow, live muziek in de hotelbars en Marshall speakers op elke kamer.
18/06/25
Trend minder alcohol drinken
In de horeca is het al duidelijk zichtbaar, de non-alcoholische dranken worden vaker besteld. Die trend is nu ook zichtbaar in de CBS-cijfers. Het is een belangrijke trend die van invloed is op de horeca in toeristische bedrijven.
13/06/25
ABN AMRO presenteert Bourgondische Lunchindex 2025
Nederlanders lunchen snel en efficiënt, Belgen nemen de tijd voor contact en culinaire beleving. Dat blijkt uit het nieuwe rapport van ABN AMRO, getiteld 'Lunchcultuur in de Lage Landen: kansen voor een Bourgondische lunchrevolutie'. De bank onderzocht de lunchbestedingen in Nederland en België en ziet grote verschillen die economische kansen bieden voor horeca, toerisme en grensoverschrijdende samenwerking.
13/06/25
Exclusief voor leden
Albron en Hutten gaan samen verder als Hai
Albron en Hutten hebben vandaag hun nieuwe gezamenlijke organisatienaam bekendgemaakt: Hai – Hutten Albron Impactmakers. De naam symboliseert de gelijkwaardige samenwerking tussen beide bedrijven en hun gedeelde ambitie om maatschappelijke impact te vergroten. Albron en Hutten blijven als losse merken actief in de cateringmarkt.
10/06/25
Exclusief voor leden
Elektrisch op pad bij Fletcher Hotels: Opel Rocks beschikbaar voor gasten
Fletcher Hotels biedt gasten vanaf deze zomer een nieuwe, duurzame manier om de omgeving te verkennen: de elektrische Opel Rocks. In samenwerking met Opel en mobiliteitspartner SURE Mobility worden 140 van deze compacte stadsauto’s ingezet bij hotels in toeristische regio’s.
10/06/25
Exclusief voor leden
Haarlem krijgt eerste 5-sterrenhotel: Hotel Palazzo
Aan de Leidsevaart in Haarlem verrijst binnenkort het eerste 5-sterrenhotel van de stad. Vastgoedontwikkelaar Cobraspen Groep transformeert een monumentaal schoolgebouw uit 1883 tot het luxueuze Hotel Palazzo. De gemeente heeft inmiddels toestemming gegeven voor de bestemmingswijziging naar hotel.
06/06/25
Exclusief voor leden
Waar gaan Nederlanders met Pinksteren naar toe? Booking.com ziet opmerkelijke bestemmingen in top 10
Naar welke binnen- en buitenlandse bestemmingen reizen Nederlanders met de Pinksterdagen? Booking.com maakt drie top tien lijstjes met opmerkelijke bestemmingen. En ook op accommodatietype zien we een bijzondere top 5.