Geplaatst op: 13-06-2025
Auteur: Ton Vermeulen
NRIT

Steward Ownership: ondernemen vanuit een missie

Steward Ownership: ondernemen vanuit een missie

In een tijd waarin aandeelhouderswaarde vaak de boventoon voert, groeit de behoefte aan alternatieve vormen van eigenaarschap die duurzaamheid, betrokkenheid en lange termijnvisie centraal stellen. Een van de meest veelbelovende modellen die hierop inspeelt, is Steward Ownership. Dit model biedt een krachtig tegenwicht aan het Angelsaksische aandeelhoudersmodel, dat steeds meer kritiek krijgt vanwege de focus op korte termijn winstmaximalisatie.

Tijdens een presentatie door Nina de Korte van We Are Stewards op het HZ Cangemakers Event werd duidelijk hoe dit model bedrijven helpt om hun missie te beschermen en tegelijkertijd financieel gezond te blijven. Haar verhaal bood niet alleen inzicht in de structuur van Steward Ownership, maar ook in de praktische voordelen en obstakels die ermee gepaard gaan.

Wat is Steward Ownership?

Steward Ownership is een eigendomsstructuur waarbij de zeggenschap over een bedrijf niet in handen is van externe aandeelhouders, maar van zogeheten stewards: mensen die zich inzetten voor de missie en het voortbestaan van de onderneming. Het economische recht – het recht op winst – kan nog steeds bij investeerders liggen, maar hun invloed op de koers van het bedrijf is beperkt. Zo wordt voorkomen dat winstbejag de missie overschaduwt.

Een belangrijk kenmerk van Steward Ownership is de scheiding tussen stemrecht en winstrecht. Waar in traditionele bedrijven deze rechten vaak in één hand liggen, worden ze hier bewust gescheiden. Stewards hebben stemrecht en dus zeggenschap, maar geen winstrecht. Investeerders daarentegen hebben recht op een rendement, maar geen beslissingsmacht. Dit rendement is bovendien begrensd, zodat het bedrijf niet uitgehold wordt door winstuitkeringen.

Historische en hedendaagse voorbeelden

Hoewel het concept relatief onbekend is, bestaat Steward Ownership al meer dan een eeuw. Een van de bekendste voorbeelden is Robert Bosch, die zijn bedrijf Bosch zo wilde structureren dat het zijn missie ook na zijn dood zou blijven dienen. Hij verdeelde de aandelen over drie entiteiten: een stichting zonder stemrecht maar met winstrecht (voor goede doelen), een entiteit met stemrecht maar zonder winstrecht (de stewards), en de familie met beperkt stem- en winstrecht.

Ook moderne bedrijven kiezen steeds vaker voor deze structuur. Denk aan Patagonia, dat recentelijk zijn eigendom overdroeg aan een stichting om zijn ecologische missie te waarborgen. In Nederland zijn er voorbeelden in de vrijetijdssector als Voys uit Groningen, Time to Momo, Camping Zeeburg, Lenteland, en zelfs bekende namen als de Efteling en Madurodam.

Voordelen van Steward Ownership

De voordelen van Steward Ownership zijn talrijk:

  • Focus op missie en lange termijn: Bedrijven kunnen zich volledig richten op hun maatschappelijke of ecologische doelstellingen, zonder afgeleid te worden door aandeelhoudersdruk.
  • Innovatie en veerkracht: Door de lange termijnvisie is er meer ruimte voor innovatie en zijn bedrijven beter bestand tegen economische tegenslagen.
  • Loyale klanten en medewerkers: Medewerkers voelen zich meer betrokken en gemotiveerd, wat leidt tot hogere klanttevredenheid en loyaliteit.
  • Continuiteit: De kans dat een bedrijf na 40 jaar nog bestaat is zes keer groter dan bij traditionele bedrijven.
  • Economische stabiliteit: Steward-owned bedrijven keren minder uit op korte termijn en bouwen grotere buffers op, wat een stabiliserend effect heeft op de economie. In Denemarken, waar dit model onder de naam Industrial Foundations al langer bestaat, zijn bedrijven als Carlsberg en Maersk hier voorbeelden van.

Obstakels en uitdagingen

Toch is de weg naar Steward Ownership niet zonder hobbels. In Nederland is het juridisch en fiscaal nog ingewikkeld om aandelen over te dragen aan een stichting zonder hoge belastingdruk. Ook is er nog veel onbekendheid bij notarissen, juristen en fiscalisten. Investeerders zijn vaak huiverig, al blijkt dat regionale investeringsmaatschappijen wel openstaan voor dit model.

Een ander obstakel is financiering. Omdat het rendement voor investeerders begrensd is, is het lastiger om kapitaal aan te trekken. Maar juist dat maakt het model ook krachtig: wie investeert in een steward-owned bedrijf doet dat bewust en met overtuiging. Zoals Nina de Korte het verwoordde: "Als je er eentje hebt, weet je dat je goed vlees in de kuip hebt.”

De toekomst van Steward Ownership

Er is groeiende politieke en maatschappelijke aandacht voor dit model. In de Tweede Kamer ligt een voorstel om de rentmeestervennootschap op te nemen in het ondernemingsrecht, wat de juridische basis voor Steward Ownership zou versterken. Ook is dit hét moment om familiebedrijven, die vaak op zoek zijn naar opvolging, over te dragen in deze vorm.

Steward Ownership biedt een krachtig alternatief voor hyperkapitalisme, zonder de kracht van ondernemerschap te verliezen. Het is een model dat bedrijven in staat stelt om hun missie centraal te stellen, medewerkers te betrekken, en tegelijkertijd financieel gezond te blijven. Niet door alles in handen van de staat te leggen, maar door eigenaarschap op een nieuwe, verantwoorde manier te organiseren.

Trefwoorden: ondernemen, bedrijven, ondernemingsvormen, stewardownership

CELTH



||| Nieuws |||

10/07/25
Eerste Escape Tour gelanceerd in DrentheRoutes-app
Tijdens een feestelijke bijeenkomst bij Breeland Recreatie in Annen is de eerste Escape Tour in de DrentheRoutes-app officieel gelanceerd. Wethouder Richard Heling van de gemeente Aa en Hunze gaf het startsein voor deze nieuwe recreatieve belevenis: een app-gestuurde speurtocht in de buitenlucht.
10/07/25
Bezuiniging van 24 miljoen euro op nationale parken definitief van de baan
De voorgenomen bezuiniging van op de Nationale Parken in Nederland is definitief geschrapt. De bezuiniging, die in eerste instantie was opgenomen in de Voorjaarsnota, leidde tot grote zorgen bij natuurorganisaties, provincies en terreinbeheerders.
10/07/25
Andere Tijden viert 25-jarig jubileum met aflevering over vrije tijd
Het geschiedenisprogramma Andere Tijden bestaat 25 jaar. Al een kwart eeuw brengt het programma bijzondere verhalen uit de recente geschiedenis, met oog voor de actualiteit, verrassende invalshoeken, onbekende feiten en unieke beelden. De eerste aflevering op 22 juli gaat over vrije tijd.
09/07/25
CELTH Industry Day brengt wetenschap en praktijk samen tijdens World Leisure Congress
Op woensdag 27 augustus 2025 organiseert het Centre of Expertise Leisure, Tourism & Hospitality (CELTH) de Industry Day tijdens het World Leisure Congress in Breda. Deze dag vormt de brug tussen wetenschap en praktijk in de leisure-, toerisme- en hospitalitysector.
04/07/25
Nieuwe erfgoedroute-app brengt Limburgs verleden tot leven
Onder grote belangstelling is de gratis app Erfgoed Route Limburg gelanceerd. De app biedt wandelaars en fietsers een unieke manier om het erfgoed van Noord- en Midden-Limburg te beleven via audio- en videoverhalen op locatie.
04/07/25
Nieuwe fietsroute rond het IJsselmeer met veerverbindingen
De veerverbindingen tussen Enkhuizen, Stavoren, Urk en Medemblik zijn voortaan onderdeel van de fiets- en wandelnetwerken van Noord-Holland, Friesland en Urk. Dit maakt het eenvoudiger om recreatieve routes over het IJsselmeer te plannen.
04/07/25
Nieuwe tool brengt toeristisch aanbod regio in kaart
Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen (TVAN) heeft op 3 juli de Destination Data Monitor gelanceerd: een interactieve tool die inzicht geeft in het toeristisch aanbod per gemeente of regio.
30/06/25
Metropolitane fietsroute Delft - Naaldwijk in ontwikkeling
De bestaande fietsroute vanuit Westland naar het centrum van Delft wordt ontwikkeld tot metropolitane fietsroute Delft - Naaldwijk.