Actueel - Winterse innovatie: Duurzame alternatieven voor traditioneel wintervermaak

Rond deze tijd van het jaar worden er overal ter wereld weer volop kerstmarkten georganiseerd. De kerstmarktensector is de afgelopen decennia gigantisch gegroeid; alleen al in Duitsland – een geliefd reisdoel voor Nederlanders als het op kerstmarkten aankomt – is het aantal kerstmarkten sinds de jaren ’70 verdrievoudigd (McKeever, 2021). Kerstmarkten kennen een lange traditie en worden alom gekoesterd. De traditie in Duitsland is bovendien zo diepgeworteld, dat er enige tijd geleden door enkele wetenschappers en historici zelfs gesproken werd over het indienen van een UNESCO-aanvraag om de Duitse kerstmarkt te erkennen als immaterieel erfgoed (McKeever, 2021).

Mark van Rooij, design & development, Swedice B.V.
Wim Strijbosch, onderzoeker & docent, Breda University of Applied Sciences, strijbosch.w@buas.nl

Het centrale middelpunt van de meeste kerstmarkten bestaat vaak uit winterse attracties, zoals een traditionele ijsbaan of een sneeuwglijbaan. De meeste mensen associëren dergelijk vermaak daarom ook vaak met kerst of de winter. Deze associaties bij dergelijke attracties zijn echter stevig aan herziening toe. Traditionele ijsbanen en sneeuwattracties worden steeds meer uitgedaagd door innovatieve alternatieven die niet alleen jaarrond plezier beloven maar ook een stuk duurzamer zijn. Het is daarom goed om verder te kijken dan de gebruikelijke associaties met sneeuw- en ijsattracties om te ontdekken hoe creatieve innovaties deze ogenschijnlijk bevroren grenzen kunnen doorbreken.

Wereldrecords midden in de Saudi-Arabische woestijn

Eén van de innovaties in winterse attracties is het geavanceerde skimattensysteem van Neveplast. Deze skimatten hebben dezelfde glij coëfficiënt als echte sneeuw, waardoor gebruikers van dergelijke skimatten een authentieke glijbeleving kunnen beleving die gelijk is aan die van echte sneeuw. Echter, het voordeel van deze skimatten ten opzichte van echte sneeuw is dat ze geen koude temperaturen nodig hebben. Dit betekent dat authentiek glijplezier mogelijk is zonder de noodzaak van sneeuw of ijs. Waar traditionele ijs- of sneeuwglijbanen (ook wel tubbybanen) vaak koelsystemen gebruiken, is dat dus niet meer nodig, wat niet alleen duurzamer is maar ook aantrekkelijker voor exploitanten. Zo waren dergelijke tubbybanen in ons eigen land bijvoorbeeld al te zien op winterevenementen in Antwerpen (Winter in Antwerpen) en ’s-Hertogenbosch (Bosch’ Winterparadijs).

Een bijkomend voordeel is dat deze winterattracties nu zelfs op plekken gebouwd kunnen worden waar normaal helemaal geen sneeuw valt. Vijf tubbybanen met het Neveplast-systeem bevinden zich nu bijvoorbeeld in het themapark Xejuyup in Guatemala, een land met een heet en vochtig tropisch klimaat. Zelfs in hete en droge klimaatzones kunnen deze tubbybanen operationeel zijn. In 2021 bouwde het Nederlandse bedrijf Swedice "Avalanche”, een gigantische tubbybaan in Boulevard Riyadh City, midden in de woestijn van Saudi-Arabië en vestigde daarmee twee wereldrecord bij Guiness World Records: één voor ’s werelds hoogste en één voor ’s werelds breedste glijbaan (Swedice, 2021). Het doorbreken van traditionele associaties met sneeuw- en ijsattracties blijkt zo zelfs wereldrecords op te leveren op plekken waar sneeuw- en ijspret voorheen ondenkbaar waren.

Skiën als onderdeel van een multifunctionele locatie midden in de stad

Een ander voordeel van het Neveplast-systeem is het gebrek aan technische installatie die normaal nodig zou zijn voor het genereren van sneeuw of ijs. Simpel gezegd zijn enkel de mat en een stabiele ondergrond benodigd, waardoor het systeem een stuk flexibeler wordt dan traditionele sneeuw- en ijsattractiesystemen. Hierdoor kan het gemakkelijker worden geïntegreerd in locaties met andere bestemmingen. Een opmerkelijk voorbeeld hiervan is CopenHill: een energiecentrale aan de rand van Kopenhagen. Dit opvallende gebouw heeft als grote blikvanger een 180 meter lange skipiste op het dak bestaande uit drie gebieden. Het project, ontworpen door het gerenommeerde Deense architectenbureau BIG, werd geopend in 2019. Met de markante architectuur en de multifunctionaliteit van het gebouw wilde de architect niet alleen iets tonen dat normaal onzichtbaar zou zijn gebleven ("’s werelds schoonste waste-to-energy energiecentrale”, aldus Ingels in De Jong, 2019) maar wilde hij ook bijdragen aan het sociale leven van de stad. Het gebouw bevat naast een skipiste ook een klimwand, een park en een rooftop bar, waardoor het een multifunctionele locatie wordt die inderdaad bijdraagt aan het sociale leven van de stad. Rondom de skipiste heeft zich nu zelfs een skicommunity gevormd, SKI365 (CopenHill, 2021). Het doorbreken van traditionele associaties met sneeuw- en ijsattracties maakt het dus mogelijk om mensen te verbinden rond een sport die niet inherent is aan de stad en de locatie zelf.

Seizoensverlenging en omgaan met klimaatverandering

De meest voor de hand liggende kansen die voortvloeien uit innovaties in de sneeuw- en ijsattractiewereld liggen in seizoensverlenging. Als een tubbybaan met het Neveplast-systeem in Guatemala kan bestaan, opent dat ook mogelijkheden voor aanbieders van traditioneel wintervermaak om dezelfde beleving aan te kunnen bieden in de niet-koude maanden. Dit kan toerisme aantrekken dat normaal gesproken alleen zou komen in de traditionele sneeuwrijke periodes van het jaar.

Bovendien bieden deze innovaties mogelijkheden in het licht van klimaatverandering. Projecties in een recente studie (François et al., 2023) laten zien er voor zo’n 53 tot 98% van de skiresorts in 28 Europese landen een hoog risico is op gebrek aan sneeuw als de aarde verder opwarmt. Hoewel sneeuw in zulke gevallen zelf kan worden geproduceerd, gaat dit gepaard met een disproportionele vraag naar water en elektriciteit, die ook weer bijdragen aan de opwarming van de aarde. De huidige innovatieve systemen die op dit moment ontwikkeld zijn door de sneeuw- en ijsattractiemarkt lijken dan een slimmere keuze.

Bevroren grenzen doorbreken

Sneeuw- en ijsattracties zijn allang niet meer enkel voorbehouden voor kortdurende kerstmarkten in de koude wintermaanden. Dankzij creatieve innovaties in de sneeuw- en ijsattractiesector zijn er veel meer mogelijkheden voor wat we normaal "wintervermaak” zouden noemen dan ooit tevoren. Van seizoensverlenging tot buiten de koude periodes van het jaar en het beter om kunnen gaan van sneeuw- en ijsresorts met klimaatverandering tot tubbybaanrecords midden in de Saudi-Arabische woestijn en van skicommunities rondom een kunstmatige skipiste midden in Kopenhagen. Met deze alternatieven worden niet alleen de grenzen van traditioneel wintervermaak doorbroken, maar wordt ook een duurzame en inclusieve visie op het genieten van het winterseizoen geïntroduceerd.

Referenties

• CopenHill (n.d.). Ski & snowboard. Copenhill. https://www.copenhill.dk/en/activities/ski-snowboard
• De Jong, A. (2019, 8 oktober). Kopenhagen opent ’s werelds schoonste energiecentrale mét skipiste. Manners. https://www.manners.nl/kopenhagen-groene-energiecentrale-copenhill-skipiste/
• François, H., Samacoïts, R., Bird, D. N., Köberl, J., Prettenthaler, F. & Morin, S. (2023). Climate change exacerbates snow-water-energy challenges for European ski tourism. Nature Climate Change, 13, 935-942. doi:10.1038/s41558-023-01759-5
• McKeever, A. (2021, 8 december). Hoe kerstmarkten een klassieke traditie voor de feestdagen werden. National Geographic. https://www.nationalgeographic.nl/hoe-kerstmarkten-een-klassieke-traditie-voor-de-feestdagen-werden
• Swedice (2021, 8 december). Onze tubing baan breekt records! Swedice. https://www.swedice.com/nl/tijdlijn/