Deze website maakt gebruik van cookies.Meer informatieDeze melding verbergen

Geplaatst op: 17-02-2025
Auteur: Kristel Zegers
Breda University of Applied Sciences
Publicatie: VTS 2024-3

Boekbespreking: Hart Hoofd Handen - Gids voor Stadmakers.

Boekbespreking: Hart Hoofd Handen - Gids voor Stadmakers.

Het besproken boek: In 4 stappen naar cultuurgedreven ontwikkelingen Rinske Brand, 2024, Lannoo Campus, Amsterdam

Door Kristel Zegers

De rol die cultuur en creativiteit kunnen spelen in de ontwikkeling van steden is een veelbeschreven onderwerp van onderzoek in de Vrijetijdswetenschappen. Na een periode waarin concepten als creatieve stad, creatieve economie en creatieve klasse hoogtij vierden, is de aandacht verschoven naar creatieve placemaking en de diverse soorten waarden die kunst, cultuur en creativiteit hebben voor leefbare steden. Tegelijkertijd staat de ruimte voor cultuur en creativiteit in de stad onder druk. Het praktisch ingestoken boek Hart Hoofd Handen – Gids voor Stadmakers van Rinske Brand biedt aanknopingspunten hoe creatieve plekken duurzaam in de stad verankerd kunnen worden.

Het boek is opgebouwd rondom een model voor cultuur gedreven ontwikkelingen dat bestaat uit vier stappen: initiëren, organiseren, financieren en consolideren. Iedere stap wordt uitgewerkt in een hoofdstuk waarbij veel aandacht besteed wordt aan de rollen, verantwoordelijkheden en werkwijzen van groepen stakeholders. Het model illustreert dat cultuur gedreven ontwikkelen geen lineair proces is, maar een cyclisch proces zonder eindpunt. (zie figuur 1)

Figuur 1, Brand (2024 p55)

Figuur 1, Brand (2024 p55)

Om het model werkend te krijgen en houden dient aan twee voorwaarden te worden voldaan. Allereerst stelt Brand dat de basis op orde moet zijn, waarmee bedoeld wordt dat er sprake is van een gelijk speelveld, transparantie en vertrouwen tussen de belangrijkste spelers. Gebrek aan kennis over elkaars wereld, verschil in belangen, verschil in perceptie en vooroordelen over elkaars wereld zijn grofweg de redenen waarom er vaak een ongelijk speelveld is. Aanbevelingen worden gegeven hoe te komen tot een betere samenwerking tussen cultuurmakers, de vastgoedsector, de gemeente en de lokale gemeenschap. De tweede voorwaarde is dat het beleid de context en de kaders moet schetsen waarbinnen cultuur gedreven ontwikkelingen tot stand komen. Beleid of het ontbreken van beleid kan er ook voor zorgen dat het proces tot stilstand komt. Het bestemmen van locaties als broedplaatsen, het stellen van inhoudelijke voorwaarden aan de verkoop van maatschappelijk vastgoed, het toepassen van differentiatie in huurprijsbeleid zijn enkele voorbeelden van beleidsinstrumenten die ingezet kunnen worden.

Het boek is rijkelijk geïllustreerd met 17 casusomschrijvingen uit binnen- en buitenland, waaronder NYMA-terrein Nijmegen, Tramkade Den Bosch, Theater Zuidplein Rotterdam, Holzmarkt 25 Berlijn, Center Rog Ljubljana, La Solfatara Parijs. De casussen laten zien hoe de vier stappen vorm hebben gekregen, welke worstelingen en keuzes betrokken stakeholders ervaren hebben en wat de succesfactoren zijn van de cultuur gedreven ontwikkelingen.

De meerwaarde van dit boek zit mijns inziens in de combinatie van de perspectieven. Het is verfrissend de werelden van vastgoed, cultuur, overheid en lokale gemeenschap samengebracht te zien in deze gids. Het geeft stadmakers inzicht in de manieren van werken en denken van vastgoedpartijen. Tegelijkertijd geeft het boek aanbevelingen aan vastgoedpartijen hoe ze strategieën voor cultuur kunnen opnemen in de business case. Er wordt opgeroepen voor nieuwe financieringsmodellen waarbij de maatschappelijke waarde van cultuur meegenomen wordt. Het adviseert gemeenten om intern de grenzen tussen de afdelingen vastgoed en cultuur te doorbreken en voortdurend met elkaar in gesprek te zijn.

Ook al suggereert de ondertitel ‘in 4 stappen naar cultuur gedreven ontwikkelingen’ een eenvoudig recept naar succes, de werkelijkheid is complex en dat laten de casussen goed zien. Veel van de in het boek omschreven culturele gebieden zijn ontstaan vanuit een tijdelijkheid waarin experimenteerruimte geboden werd aan creatieve pioniers totdat verdere (woningbouw)ontwikkeling zou starten. Hoe de waarde en relevantie van dergelijke creatieve plekken goed gewaarborgd kunnen worden in een groeiende stad blijft een zoektocht die afhankelijk is van mensenwerk. De casussen illustreren de lange adem die nodig is, te vergelijken met bereiden van draadjesvlees: "haast hebben en het vuur hoog zetten, levert taai vlees op. Te snel willen eten is ook onverstandig. Je moet het de tijd geven te sudderen. Af en toe roeren, maar het verder met rust laten” (p 90).

Het boek laat zien hoe vanuit een duidelijke visie die het hart raakt, betrokkenen hun hoofd gebruiken waarmee ze kennis en expertise inzetten, zodat de handen het werk uit kunnen voeren en de visie omgezet wordt in realiteit.

Trefwoorden: steden, ontwikkeling, stedelijke ontwikkeling, onderwijs, onderzoek, cultuur

CELTH




||| Nieuws |||

25/07/25
Exclusief voor leden
Bestedingen bij fastservicerestaurants onder druk
Consumenten geven structureel minder geld uit bij zogenaamde fastservicerestaurants omdat ze die te duur vinden. Een trendbreuk.
25/07/25
Exclusief voor leden
Nieuwe subsidieregeling voor toegankelijke recreatie in Drenthe
De provincie Drenthe heeft een nieuwe subsidieregeling geopend voor mkb-ondernemers in de recreatie- en toerismesector. Met deze regeling wil de provincie bijdragen aan een inclusieve en toegankelijke omgeving.
25/07/25
Exclusief voor leden
Vakantieboekingen trekken aan
Na een wat teleurstellend voorjaar trekken de laatste twee maanden de vakantieboekingen aan. In mei met +6% en in juni met +5%. In juni viel vooral de populariteit van Denemarken en Griekenland op.
24/07/25
Aantal bewoners op vakantieparken stijgt
Het aantal mensen dat officieel woont op een vakantiepark is de afgelopen jaren flink gestegen. Volgens het CBS stonden op 1 april 2025 bijna 60.000 mensen ingeschreven op een vakantiepark, tegenover ruim 51.000 in 2019.
24/07/25
Exclusief voor leden
Wandelnet: Geef wandelen een volwaardige plek in het omgevingsbeleid
Met de invoering van de Omgevingswet is er een nieuw beleidskader ontstaan voor de inrichting van de leefomgeving. Wandelnet grijpt deze kans aan om het belang van wandelen te benadrukken. In de brochure ‘Wandelkwaliteit in het omgevingsbeleid’ laat Wandelnet zien hoe wandelen een structurele plek kan krijgen in gemeentelijke visies, plannen en regelgeving.
24/07/25
Nieuw model brengt recreatiebehoefte in kaart
Een nieuw recreatiebehoeftemodel laat zien waar de grootste behoefte is aan recreatieruimte. Het model combineert data over bevolkingsgroei, reisbereidheid en bestaande voorzieningen om knelpunten én kansen voor recreatie in beeld te brengen.
24/07/25
Meer publiek, maar rode cijfers: poppodia onder financiële druk
Ondanks een groeiend aantal bezoekers en optredens in 2024, kampen Nederlandse poppodia met toenemende financiële problemen. De kosten stijgen sneller dan de inkomsten, waardoor meer podia verlies draaien.
24/07/25
Steeds meer Nederlanders elektrisch op zomervakantie
Nederlanders kiezen deze zomer massaal voor de elektrische auto richting Zuid-Europa. Uit geanonimiseerde data van ruim 25.000 gebruikers van de Shuttel-mobiliteitspas blijkt dat laadstress plaatsmaakt voor vertrouwen in het Europese laadnetwerk.

||| Agenda |||

27/08/25
27/08/25 t/m 27-08-25: CELTH Industry Day World Leisure Congress
Het World Leisure Congress (WLO) komt na 13 jaar weer terug in Europa en voor het eerst naar Nederla...
11/09/25
11/09/25 t/m 11-09-25: Atlasfestival 2025 –Vitamine L: de Leefomgeving als ingrediënt voor Gezondheid
Het Atlasfestival 2025 staat in het teken vanVitamine L– de leefomgeving als bron van gezondheid. ...
22/09/25
22/09/25 t/m 22-09-25: Toerisme Top 2025
De Toerisme Top wordt dit jaar op maandag 22 september in Noord-Holland georganiseerd. Het thema is ...
01/10/25
01/10/25 t/m 01-10-25: Netwerk Editie Kampeerbranche
Na het succes van eerdere edities van het Duurzaamheidscongres introduceren we dit jaar een nieu...
31/10/25
31/10/25 t/m 31-10-25: Inspiratie-event: Wandelen als sleutel tot een vitalere
Nederland staat voor grote maatschappelijke uitdagingen op het gebied van gezondheid, leefstijl en l...