Logiesaanbod in Nederland in kaart gebracht
Zonder aanbodkennis kunnen beleidsmaatregelen onvoldoende worden onderbouwd
In opdracht van de Landelijke Data Alliantie gaan NRIT Onderzoek en Bureau Nijdam een landelijke dataset met logiesaccommodaties realiseren. Deze dataset wordt vrij toegankelijk en de komende vijf jaar actueel gehouden. Het betreft een brede inventarisatie van logiesaanbod met hotels, pensions, b&b’s, huisjesterreinen, kampeerterreinen, groepsaccommodaties en jachthavens.
Ton Vermeulen
Foto: Roompot
Inzicht in het aanbod is essentieel voor een zorgvuldige afstemming van vraag en aanbod en het nemen van de juiste beleidsmaatregelen. Op dit moment is het totale logiesaanbod maar ten dele en fragmentarisch in beeld. Bovendien is het niet op het juiste geografische niveau en met nauwelijks capaciteitsinformatie.
Aanleiding
Volgens velen in de sector is het aanbod van logiesaccommodaties momenteel onvoldoende in beeld, op zowel landelijk als provinciaal en regionaal niveau. De beschikbare statistieken omvatten slechts een deel van het aanwezige aanbod, terwijl inzicht in het volledige aanbod van logiesaccommodaties in Nederland van groot belang is voor onder andere toeristisch en ruimtelijk beleid. Zonder kennis van het aanwezige aanbod is bovendien vraagsturing maar beperkt mogelijk, kunnen beleidsmaatregelen onvoldoende worden onderbouwd en is het bij de toetsing van ontwikkelplannen lastig om te beoordelen of er marktruimte is. Inzicht in het aanbod is ook een belangrijke onderlegger voor de vitalisering van vakantieparken en het tegengaan van ondermijning op vakantieparken. Vanwege deze brede waaier aan redenen hebben provincies, regio’s en gemeenten maar ook ondernemers, financiers en ontwikkelaars de wens om meer inzicht te krijgen in het aanbod van toeristische logiesaccommodaties.
Bestaande statistieken
Op dit moment publiceert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maandelijks cijfers over het aantal (geopende) toeristische logiesaccommodaties in Nederland, inclusief het aantal slaapplaatsen. Deze statistiek geeft helaas geen compleet beeld. Er is namelijk in de praktijk veel aanbod dat buiten de definities van het CBS valt, zoals toeristische accommodaties voor eigen gebruik (stacaravans op jaarplaatsen, tweede woningen), kajuitboten, particulier verhuuraanbod en zeer kleine accommodaties. Daarnaast zijn de gegevens alleen op een geaggregeerd niveau beschikbaar. Tot slot is het middels deze statistiek niet mogelijk om inzicht te verkrijgen in het totaalaanbod omdat bedrijven met verschillende typen verblijfsaanbod in beide (deel)statistieken voorkomen.
Gewenste informatiebehoefte
In de vrijetijdssector en bij beleidsmakers is al langer een grote behoefte aan inzicht in het volledige logiesaanbod, dus ook de accommodaties die buiten de CBS-statistieken vallen. Bovendien is er de wens om een meer gedetailleerd beeld te hebben van de verschillende aanwezige accommodatietypen. Minstens zo belangrijk is inzicht in de ligging en spreiding van deze accommodaties. Totaalaantallen per regio zijn niet toereikend, er is behoefte aan locaties van aanbieders zodat het aanbod ook geografisch in beeld kan worden gebracht. Meerdere regio’s hebben al gewerkt aan een inventarisatie van het totale aanbod van toeristische verblijfsaccommodaties maar een vergelijkbaar landelijk aanbod ontbreekt.
Daarom is er een grote wens om data van verschillende regio’s met elkaar te kunnen vergelijken. Toerisme houdt zich immers niet aan gemeente- of provinciegrenzen, het aanbod dient daarom ook integraal in beeld te zijn. Ten slotte is het van belang om ontwikkelingen in de tijd te kunnen volgen: is er sprake van groei of krimp van het aanbod en zo ja, voor welke accommodatietypen geldt dit?
Methode ontwikkeld
Uit de in 2023 uitgevoerde ‘Verkenning Inzicht in Aanbod Verblijfsaccommodatie’ volgt dat op basis van de gebruikte landelijk beschikbare bronnen zo’n 85% van het verblijfsaanbod in Nederland (exclusief particuliere verhuur) in kaart kan worden gebracht. Een completer beeld dan momenteel in de praktijk vaak beschikbaar is en waar volgens betrokkenen wel behoefte aan is. Wellicht is zelfs nog een hoger percentage haalbaar, wanneer voorgestelde acties als het inpassen van points of interest (POI’s) via Google en het verhogen van de kwaliteit van relevante databronnen ook gerealiseerd kunnen worden. Het in beeld brengen van 100% van de Nederlandse toeristische verblijfsaccommodaties zou een utopie kunnen zijn.
Van stappenplan naar uitvoering
De verkenning heeft geresulteerd in een uitgebreid stappenplan op basis waarvan data uit vier gehanteerde bronnen gehaald kunnen worden: Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG), Basisregistratie Topografie (BRT), KVK Handelsregister, LISA Vestigingenregister. Vanzelfsprekend zit er overlap in de bronnen, maar de verkenning toont ook aan dat elke bron aanvullende data biedt.
Op basis van de uitkomsten van de verkenning wil de Landelijke Data Alliantie in samenwerking met alle provincies nu tot uitvoering overgaan. Daarom is eind 2023 na een offertetraject, de opdracht verleend aan NRIT Onderzoek om deze inventarisatie in opdracht van de LDA uit te voeren.
Concreet komt het erop neer dat NRIT Onderzoek in samenwerking met bureau Nijdam één landelijke dataset met logiesaccommodaties gaat creëren in de hoofdcategorieën logies met hoteldienstverlening, verblijfsrecreatie en waterrecreatie. Daarnaast is de wens dit bestand jaarlijks te actualiseren. De LDA wil dat het resultaat een open dataset betreft, in die zin dat het via een database of kaartlaag toegankelijk is voor de provincies, om te gebruiken in hun analyses en dashboards. Het is de verwachting dat een eerste dataset rond de zomer van dit jaar beschikbaar is.
