Deze website maakt gebruik van cookies.Meer informatieDeze melding verbergen

Geplaatst op: 30-05-2023
Auteur: Ton Vermeulen
NRIT

Inspirerende kennissessie bezoekersmanagement

Inspirerende kennissessie bezoekersmanagement

NBTC organiseerde begin mei voor gemeenten, provincies, terreinbeheerders en DMO’s een kennissessie over bezoekersmanagement in natuur- en recreatiegebieden. Plaats van handeling was het bezoekerscentrum De Kennemerduinen in Overeen onder de rook van Haarlem. Inleiders waren Marieke Kuipers van Nationaal Park Zuid-Kennemerland en Paul Makken van de ANWB. De hele groep ging ook op expeditie in het Nationaal Park.

Bastiaan Overeem van NBTC verwoorde heel compact de grote uitdagingen waar terreinbeheerders en bestemmingen voor staan: "Alle signalen wijzen erop dat het bezoek richting 2030 flink gaat toenemen. Grote vraag is dan hoe we tot een positieve impact van al dat bezoek gaan komen.”

De oplossing voor drukte in natuurgebieden zit op vele terreinen. Zo kunnen rond Nationale Parken stadsranden meer geschikt worden gemaakt voor recreatie, moeten we inzetten op gedragsverandering bij bepaalde gebruikersgroepen en kan de technologie een handje helpen door gebruikers alternatieven te geven voor drukke gebieden. Samenwerken met de regio is daarbij essentieel. Daarbij moeten we niet uit het oog verliezen dat recreanten gewoontedieren zijn en hun auto en vrijheid koesteren. Nederlanders zijn tegelijkertijd grote liefhebbers van de natuur en natuurbeheerders moeten niet schromen daar wat voor terug te vragen.

Kijken naar recreatiemogelijkheden buiten het Nationaal Park

Nationaal Park Zuid-Kennemerland krijgt jaarlijks 2,7 miljoen bezoeken te verwerken waarvan 84% uit de eigen regio. Het park wordt met een rapportcijfer 8,5 hoog gewaardeerd. Door de grote woningbouwopgave in de regio moet ook dit natuurgebied zich opmaken voor een toename van bezoek. Voor recreatie-adviseur Marieke Kuipers is een focus uitsluitend op het park zelf al lang een gepasseerd station: "We kijken naar het park in de regio en recreatiemogelijkheden buiten de grenzen van het park.” Dat moet ook wel want op tien kilometer afstand wonen maar liefst 500.000 tot 600.000 mensen en met de grote woningbouwopgave in de regio gaat de bevolking alleen maar groeien. Daarom kijkt het Nationaal Park samen met gemeenten, provincie en terreineigenaren nu naar de ontwikkeling van (recreatie)natuur in de regio Kennemerland Zuid.

Kennemerduinen
Nationaal Park Zuid-Kennemerland gezien vanuit de watertoren

Bezoekersgroepen opvoeden

In het Nationaal Park zijn wandelen, hardlopen en fietsen de meest populaire activiteiten. Maar al die functies combineren is nog best wel lastig. Zeker bij drukte. Punt van zorg zijn de botsende recreatiegroepen. Zo zorgen onder andere MTB-ers, grote sportgroepen en hondenuitlaatservices voor overlast. Marieke zet niet in op verboden maar op regulering. Met de hondenuitlaatservices is dat al gelukt, mede omdat ze zelf ook initiatieven namen. Ze mogen met maximaal 3 honden het park in en spreken anderen erop aan. Met de sportgroepen gaat samen met adviseurs van gedragsadviesbureau Duwtje gewerkt worden aan een gedragscode. Dat is hard nodig want de sporters versperren tijdens oefeningen vaak de paden en gebruiken recreatievoorzieningen en bomen in het park als sporttoestel.  Het weren van groepen is niet aan de orde: "We willen dat mensen zich gewoon gaan gedragen”.

Onderzoek naar draagkracht

Grote uitdaging voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland is het laten samengaan van toeristische druk met kwetsbare natuur. In deelgebied de Kennemerduinen zijn voor de natuur  4.000 bezoekers per dag eigenlijk het maximale maar op drukke dagen  komen in dit gebied alleen al  meer dan 7.000 fietsen. Op dit moment heeft een derde van het gebied last van verstoring. Ze werken dan ook naar bezoek dat past bij de draagkracht van het gebied. Een groot onderzoek in de hele regio moet die draagkracht nog nauwkeuriger in beeld brengen.

Kennemerduinen

Bewegwijzering in het park

Samenwerken met de regio

De vraag voor Marieke is hoe ze als park meer voorzieningen kunnen creëren om mensen naar andere plekken te lokken. En dat graag buiten  de virtuele hekken van het Nationaal Park. Op weg naar een Nationaal Park 2.0 zet Kennemerland in op het verbinden van natuurgebieden en recreatie ontwikkelen in deze groene verbindingen en de stadsranden . Met dat laatste moet de druk op het Nationaal Park zelf worden verminderd. Toen Marieke daarmee aan de slag ging, ontdekte ze dat er heel veel initiatieven voor natuurontwikkeling in de regio waren. Klein probleem was dat het allemaal individuele ontwikkelingen waren en niemand wist waar de ander mee bezig was. Zij probeert nu die initiatieven te verbinden en ziet een positieve flow. "Het bevalt heel goed dat we nu samen bezig zijn.” Hele positieve randvoorwaarde is dat de provincie Noord-Holland recreatie bij de transitie van het landelijk gebied als provinciale taak ziet en dat geeft iedereen een duwtje in de rug.

Op expeditie

Daarna stapte het hele gezelschap op de fiets om de uitdagingen zelf te ervaren. Dat begon al bij de leuke speeltuin voor de horeca van het bezoekerscentrum. Opgezet vanuit de gedachte dat kinderen onder toeziend oog van hun ouders op het terras lekker konden spelen. Maar wie kon bij de planning bevroeden dat de speeltuin ook een leuk uitje is voor de buitenschoolse opvang? Met alle drukte van dien. Dat het Nationaal Park heel dicht bij Haarlem ligt, zagen we met eigen ogen vanuit de historische watertoren. Dan zie je dat Tata Steel ook heel dichtbij ligt, gelukkig met de heersende winden de andere kant op. Hoe mooi het kan zijn om stadsranden bij de natuurbeleving van de recreanten te trekken, zagen we even verderop toen we weer met beide voeten op de grond stonden. En wie kent ze niet; de platgetrapte weides met te veel paarden. Dat kan anders en in het gebied transformeert nu de eerste traditionele paardenhouderij naar een groene paardenhouderij met een haalbaar businessmodel.

Kennemerduinen
De deelnemers op expeditie

Landelijk gebied beter ontsluiten voor recreatie

Weer terug in het bezoekerscentrum ging Paul Makken in op de rol die de ANWB neemt op het thema duurzaamheid. Natuurlijk in de eigen bedrijfsvoering maar ook in haar rol als touroperator en inspirator. Zo stimuleren ze binnen Europa reizen met de trein waarvoor ze ook actief lobbyen bij de EU. Daarnaast willen ze om de druk op hotspots te verlichten andere bestemmingen voor het voetlicht brengen en zo weinig mogelijk mensen naar kwetsbare natuur brengen. Daarom is de ANWB heel erg voor de ontsluiting van het landelijk gebied. "We zien als ANWB dat er meer ruimte nodig is voor recreatie en de behoefte groeit.”

Makken bleek vooral een frisdenker die de aanwezigen op een andere manier naar drukte en de aanpak daarvan wilde laten kijken. Zo ziet hij dat veel natuurverenigingen en terreinbeheerders dienend zijn als gastheer van de natuur. Maar ze mogen van Makken bij grote drukte ook wel wat meer aan de wind zeilen: "Je ziet dat ze hun maatschappelijke rol belangrijker vinden dan hun eigen verenging. Als je dat meer vooropzet, kun je ook veel scherpere keuzes maken. Vol is vol en je zou voor niet-leden bijvoorbeeld parkeren duurder kunnen maken.”

Kom niet aan de vrijheid

Makken zette de enorme druk op vrijetijdslocaties in een maatschappelijke ontwikkeling die al in de jaren zestig van de vorige eeuw startte. "Afstanden die we moeten afleggen zijn door schaalvergroting van onze maatschappij steeds groter geworden. De auto heeft daarin veel mobiliteit en vrijheid gegeven. Als je praat over de verduurzaming van de automobiliteit zie je weerstand ontstaan omdat mensen bang zijn hun vrijheid te verliezen.”

Nederlanders willen meer natuur

Probleem bij de elektrificeren van het wagenpark zijn de hoge aanschafkosten, de beperkte actieradius en het feit dat ze veel grijze stroom gebruiken. Het openbaar vervoer is geen alternatief omdat het te duur is, niet fijnmazig genoeg is en de reistijden te lang zijn. Dat automobilisten niks ophebben met natuur wist Makken met enkele cijfers snel te ontkrachten. Zo vindt 88% van de Nederlanders natuur essentieel en wil 69% meer natuur in ons land. Als klap op de vuurpijl willen veel Nederlanders de beperkte stikstofruimte in de natuur steken. "Nederlanders zijn automobilist maar zeker ook voor de natuur”, vatte Makken de onderzoeksuitkomsten samen

Kennemerduinen
Recreatievoorzieningen bij een uitzichtpunt

Mobiliteit verduurzamen

Dat de ANWB een autoclub is werpt Makken verre van zich: "De ANWB is geen autoclub maar een mobiliteitsclub.” Het is niet erg om de toegang voor de auto bij natuurgebieden af te bouwen zolang er een goed alternatief is.” Plannen voor duurzame mobiliteit heeft de ANWB ook: "We willen het bezit en gebruik van elektrische auto’s versnellen en tegelijkertijd het openbaar vervoer verbeteren met goede hubs.” Van geluiden dat de auto als individueel transportmiddel haar langste tijd heeft gehad, gelooft de ANWB niets: "Wij denken dat de auto blijft, alleen al omdat deze onderdeel wordt van de elektriciteitsvoorziening van Nederland.”

Bijdragen aan natuur

Makken pleitte voor een mindshift bij terreinbeheerders die vooral inzetten op bereikbaarheid voor iedereen en allergisch lijken voor betaald parkeerders: "Geef mensen het gevoel wat bij te dragen aan de natuur als ze parkeergeld betalen. In het Lake District in Engeland doen ze dat heel goed met de juiste toonzetting op de signing.”

Snelle tips

In de discussie kwamen nog tal van mooie initiatieven naar voren om de mobiliteit te beïnvloeden en drukte te spreiden. Een nog onderontwikkeld idee is om in navigatiesystemen bij drukte alternatieve locaties met eenzelfde beleving aan te bieden. Je kunt ook mensen op een goede manier prikkelen om met de fiets te komen. In een regiozijn ze al aan de slag met de zonering van de recreatie wat beslist niet betekent dat de recreatiemogelijkheden afnemen, integendeel. Daarnaast kan de vrijetijdseconomie een bijdrage leveren om het openbaar vervoer in het landelijk gebied overeind te houden. Ook zijn veel dijken en uiterwaarden op slot. Als daar recreatie mogelijk wordt, lost dat (toekomstige) tekorten op. Tot slot is het belangrijk dat we ons realiseren dat recreanten gewoontedieren zijn. Maar ook daar komt onderzoek naar. In een provincie gaat een onderzoek lopen naar keuzes van consumenten naar recreatiegebieden.

Trefwoorden: natuurgebieden dagrecreatie, bezoekers, bezoekersmanagement, drukte

CELTH



||| Nieuws |||

10/07/25
Exclusief voor leden
Madurodam opent grootste attractie ooit: De Windjager
Madurodam in Den Haag heeft vandaag haar nieuwste en grootste overdekte attractie geopend: De Windjager. Deze innovatieve dark ride laat bezoekers op meeslepende wijze ervaren hoe Nederland al eeuwenlang de kracht van de wind benut.
10/07/25
RBT Heuvelrug & Vallei heeft veel bereikt in 2024 maar ook uitdagingen in jubileumjaar
Het Regionaal Bureau voor Toerisme Heuvelrug & Vallei heeft een prima 2024 achter de rug. Dat blijkt uit het onlangs gepubliceerde jaarverslag.
10/07/25
TopParken opent eerste indoor Funzone op Bospark Ede
TopParken heeft afgelopen zaterdag haar eerste indoor Funzone geopend op Bospark Ede. De feestelijke opening trok veel belangstelling van vakantiegasten, woningeigenaren en medewerkers. De nieuwe speelfaciliteit is niet alleen toegankelijk voor parkbezoekers, maar ook voor mensen van buitenaf.
10/07/25
Eerste Escape Tour gelanceerd in DrentheRoutes-app
Tijdens een feestelijke bijeenkomst bij Breeland Recreatie in Annen is de eerste Escape Tour in de DrentheRoutes-app officieel gelanceerd. Wethouder Richard Heling van de gemeente Aa en Hunze gaf het startsein voor deze nieuwe recreatieve belevenis: een app-gestuurde speurtocht in de buitenlucht.
10/07/25
Bezuiniging van 24 miljoen euro op nationale parken definitief van de baan
De voorgenomen bezuiniging van op de Nationale Parken in Nederland is definitief geschrapt. De bezuiniging, die in eerste instantie was opgenomen in de Voorjaarsnota, leidde tot grote zorgen bij natuurorganisaties, provincies en terreinbeheerders.
10/07/25
Exclusief voor leden
Europeanen willen sneller en beter spoorvervoer
Een ruime meerderheid van de Europeanen vindt dat het spoorvervoer tussen EU-landen dringend verbeterd moet worden. Dat blijkt uit een nieuwe peiling van Polling Europe onder ruim 5.000 inwoners van de 27 EU-lidstaten
10/07/25
Exclusief voor leden
Vrije consumptie stagneert, grote verschillen in vrijetijdssector
Nederlandse consumenten maken een pas op de plaats. Uit transactiedata van ING blijkt dat consumenten iets minder goederen en iets meer diensten kochten. Uit de vrijetijdssector komen wisselende resultaten naar voren.
10/07/25
Andere Tijden viert 25-jarig jubileum met aflevering over vrije tijd
Het geschiedenisprogramma Andere Tijden bestaat 25 jaar. Al een kwart eeuw brengt het programma bijzondere verhalen uit de recente geschiedenis, met oog voor de actualiteit, verrassende invalshoeken, onbekende feiten en unieke beelden. De eerste aflevering op 22 juli gaat over vrije tijd.