Inspirerende kennissessie bezoekersmanagement

Bezoekersgroepen opvoeden

In het Nationaal Park zijn wandelen, hardlopen en fietsen de meest populaire activiteiten. Maar al die functies combineren is nog best wel lastig. Zeker bij drukte. Punt van zorg zijn de botsende recreatiegroepen. Zo zorgen onder andere MTB-ers, grote sportgroepen en hondenuitlaatservices voor overlast. Marieke zet niet in op verboden maar op regulering. Met de hondenuitlaatservices is dat al gelukt, mede omdat ze zelf ook initiatieven namen. Ze mogen met maximaal 3 honden het park in en spreken anderen erop aan. Met de sportgroepen gaat samen met adviseurs van gedragsadviesbureau Duwtje gewerkt worden aan een gedragscode. Dat is hard nodig want de sporters versperren tijdens oefeningen vaak de paden en gebruiken recreatievoorzieningen en bomen in het park als sporttoestel.  Het weren van groepen is niet aan de orde: "We willen dat mensen zich gewoon gaan gedragen”.

Onderzoek naar draagkracht

Grote uitdaging voor Nationaal Park Zuid-Kennemerland is het laten samengaan van toeristische druk met kwetsbare natuur. In deelgebied de Kennemerduinen zijn voor de natuur  4.000 bezoekers per dag eigenlijk het maximale maar op drukke dagen  komen in dit gebied alleen al  meer dan 7.000 fietsen. Op dit moment heeft een derde van het gebied last van verstoring. Ze werken dan ook naar bezoek dat past bij de draagkracht van het gebied. Een groot onderzoek in de hele regio moet die draagkracht nog nauwkeuriger in beeld brengen.

Bewegwijzering in het park

Samenwerken met de regio

De vraag voor Marieke is hoe ze als park meer voorzieningen kunnen creëren om mensen naar andere plekken te lokken. En dat graag buiten  de virtuele hekken van het Nationaal Park. Op weg naar een Nationaal Park 2.0 zet Kennemerland in op het verbinden van natuurgebieden en recreatie ontwikkelen in deze groene verbindingen en de stadsranden . Met dat laatste moet de druk op het Nationaal Park zelf worden verminderd. Toen Marieke daarmee aan de slag ging, ontdekte ze dat er heel veel initiatieven voor natuurontwikkeling in de regio waren. Klein probleem was dat het allemaal individuele ontwikkelingen waren en niemand wist waar de ander mee bezig was. Zij probeert nu die initiatieven te verbinden en ziet een positieve flow. "Het bevalt heel goed dat we nu samen bezig zijn.” Hele positieve randvoorwaarde is dat de provincie Noord-Holland recreatie bij de transitie van het landelijk gebied als provinciale taak ziet en dat geeft iedereen een duwtje in de rug.

Op expeditie

Daarna stapte het hele gezelschap op de fiets om de uitdagingen zelf te ervaren. Dat begon al bij de leuke speeltuin voor de horeca van het bezoekerscentrum. Opgezet vanuit de gedachte dat kinderen onder toeziend oog van hun ouders op het terras lekker konden spelen. Maar wie kon bij de planning bevroeden dat de speeltuin ook een leuk uitje is voor de buitenschoolse opvang? Met alle drukte van dien. Dat het Nationaal Park heel dicht bij Haarlem ligt, zagen we met eigen ogen vanuit de historische watertoren. Dan zie je dat Tata Steel ook heel dichtbij ligt, gelukkig met de heersende winden de andere kant op. Hoe mooi het kan zijn om stadsranden bij de natuurbeleving van de recreanten te trekken, zagen we even verderop toen we weer met beide voeten op de grond stonden. En wie kent ze niet; de platgetrapte weides met te veel paarden. Dat kan anders en in het gebied transformeert nu de eerste traditionele paardenhouderij naar een groene paardenhouderij met een haalbaar businessmodel.

De deelnemers op expeditie

Landelijk gebied beter ontsluiten voor recreatie

Weer terug in het bezoekerscentrum ging Paul Makken in op de rol die de ANWB neemt op het thema duurzaamheid. Natuurlijk in de eigen bedrijfsvoering maar ook in haar rol als touroperator en inspirator. Zo stimuleren ze binnen Europa reizen met de trein waarvoor ze ook actief lobbyen bij de EU. Daarnaast willen ze om de druk op hotspots te verlichten andere bestemmingen voor het voetlicht brengen en zo weinig mogelijk mensen naar kwetsbare natuur brengen. Daarom is de ANWB heel erg voor de ontsluiting van het landelijk gebied. "We zien als ANWB dat er meer ruimte nodig is voor recreatie en de behoefte groeit.”

Makken bleek vooral een frisdenker die de aanwezigen op een andere manier naar drukte en de aanpak daarvan wilde laten kijken. Zo ziet hij dat veel natuurverenigingen en terreinbeheerders dienend zijn als gastheer van de natuur. Maar ze mogen van Makken bij grote drukte ook wel wat meer aan de wind zeilen: "Je ziet dat ze hun maatschappelijke rol belangrijker vinden dan hun eigen verenging. Als je dat meer vooropzet, kun je ook veel scherpere keuzes maken. Vol is vol en je zou voor niet-leden bijvoorbeeld parkeren duurder kunnen maken.”

Kom niet aan de vrijheid

Makken zette de enorme druk op vrijetijdslocaties in een maatschappelijke ontwikkeling die al in de jaren zestig van de vorige eeuw startte. "Afstanden die we moeten afleggen zijn door schaalvergroting van onze maatschappij steeds groter geworden. De auto heeft daarin veel mobiliteit en vrijheid gegeven. Als je praat over de verduurzaming van de automobiliteit zie je weerstand ontstaan omdat mensen bang zijn hun vrijheid te verliezen.”

Nederlanders willen meer natuur

Probleem bij de elektrificeren van het wagenpark zijn de hoge aanschafkosten, de beperkte actieradius en het feit dat ze veel grijze stroom gebruiken. Het openbaar vervoer is geen alternatief omdat het te duur is, niet fijnmazig genoeg is en de reistijden te lang zijn. Dat automobilisten niks ophebben met natuur wist Makken met enkele cijfers snel te ontkrachten. Zo vindt 88% van de Nederlanders natuur essentieel en wil 69% meer natuur in ons land. Als klap op de vuurpijl willen veel Nederlanders de beperkte stikstofruimte in de natuur steken. "Nederlanders zijn automobilist maar zeker ook voor de natuur”, vatte Makken de onderzoeksuitkomsten samen

Recreatievoorzieningen bij een uitzichtpunt

Mobiliteit verduurzamen

Dat de ANWB een autoclub is werpt Makken verre van zich: "De ANWB is geen autoclub maar een mobiliteitsclub.” Het is niet erg om de toegang voor de auto bij natuurgebieden af te bouwen zolang er een goed alternatief is.” Plannen voor duurzame mobiliteit heeft de ANWB ook: "We willen het bezit en gebruik van elektrische auto’s versnellen en tegelijkertijd het openbaar vervoer verbeteren met goede hubs.” Van geluiden dat de auto als individueel transportmiddel haar langste tijd heeft gehad, gelooft de ANWB niets: "Wij denken dat de auto blijft, alleen al omdat deze onderdeel wordt van de elektriciteitsvoorziening van Nederland.”

Bijdragen aan natuur

Makken pleitte voor een mindshift bij terreinbeheerders die vooral inzetten op bereikbaarheid voor iedereen en allergisch lijken voor betaald parkeerders: "Geef mensen het gevoel wat bij te dragen aan de natuur als ze parkeergeld betalen. In het Lake District in Engeland doen ze dat heel goed met de juiste toonzetting op de signing.”

Snelle tips

In de discussie kwamen nog tal van mooie initiatieven naar voren om de mobiliteit te beïnvloeden en drukte te spreiden. Een nog onderontwikkeld idee is om in navigatiesystemen bij drukte alternatieve locaties met eenzelfde beleving aan te bieden. Je kunt ook mensen op een goede manier prikkelen om met de fiets te komen. In een regiozijn ze al aan de slag met de zonering van de recreatie wat beslist niet betekent dat de recreatiemogelijkheden afnemen, integendeel. Daarnaast kan de vrijetijdseconomie een bijdrage leveren om het openbaar vervoer in het landelijk gebied overeind te houden. Ook zijn veel dijken en uiterwaarden op slot. Als daar recreatie mogelijk wordt, lost dat (toekomstige) tekorten op. Tot slot is het belangrijk dat we ons realiseren dat recreanten gewoontedieren zijn. Maar ook daar komt onderzoek naar. In een provincie gaat een onderzoek lopen naar keuzes van consumenten naar recreatiegebieden.