Voorzichtig optimisme over cijfers vrijetijdseconomie

De vrijetijdseconomie lijkt weer net zo op stoom als vóór corona. De consument heeft nog geld en wil dat graag uitgeven aan beleving. R&T zoomt in op een aantal sectoren. Een analyse van de zomer van 2022 maar de komende winter werpt zijn schaduw vooruit. De meesten zijn positief over 2022 maar houden voor 2023 een slag om de arm.

Gastvrij Nederland ziet problemen bij bedrijfsresultaten

Kees van Wijk trapt af. Van Wijk is voorzitter van Gastvrij Nederland, Nationale Raad voor toerisme, recreatie, horeca en vrije tijd. Hij vindt het moeilijk om te zeggen of de inhaalslag die de consument in de gastvrijheidseconomie in de zomer van 2022 leek te maken, inmiddels voorbij is: "Naar verwachting blijven de energieprijzen en de inflatie nog langere tijd hoog. Dan is het goed denkbaar dat consumenten voorzichtig worden wat betreft hun bestedingen. Ik verwacht dat dit wel een dempend effect zal hebben op de bestedingen in de gastvrijheidssector in de komende winter (Kerstperiode) en het aankomende voorjaar. Maar er zit gewoon veel onzekerheid in de markt.” Volgens Van Wijk zou het best kunnen zijn dat zomerbestedingen uiteindelijk goed op peil blijven: "Omdat het verhoudingsgewijs vaak wat goedkoper is om in het binnenland op vakantie te gaan. En ook het veiligheidsgevoel zou een positieve invloed kunnen hebben op vakanties in eigen land.”

Van Wijk ziet dat net als in veel andere economische sectoren ook de bedrijven in de gastvrijheidssector last hebben van de hoge en snel stijgende energiekosten. "Er zijn dan ook al geluiden dat er recreatieparken zijn die om die reden de komende winterperiode hun deuren voor korte of wat langere tijd sluiten omdat het gewoon niet uit kan.” En er zijn meer factoren die het perspectief op zijn minst onzeker maken, aldus Van Wijk: "Ook de grondstofkosten stijgen en met de huidige looneisen en de te verwachten stijging van de personeelskosten zal dat een forse aanslag zijn op het pas net herstelde verdienvermogen van de sector. En de mate waarin je al die kosten één op één kunt doorberekenen in de consumentenprijzen is ook eindig. Tel daarbij nog de miljardenberg aan uitstaande belastingschuld, waarvoor de overheid gelukkig nog wat extra tijd heeft gegeven wat betreft de terugbetaling.” Het brengt hem tot een duidelijke conclusie: "Het wordt voor veel bedrijven in de gastvrijheidssector na de heftige coronatijd best nog een hele toer om tot een acceptabel bedrijfsresultaat te komen.”

Gemiddeld genomen wordt er door vakantiegangers ruim 23% meer geld uitgegeven ten opzichte van 2019

Van Wijk vindt het lastig in te schatten of het beeld voor 2023 positief of negatief zal uitpakken: "Ik heb geen glazen bol. Veel zal afhangen van hoelang de energiekosten en de inflatie hoog blijven. Of dat die misschien zelfs nog verder stijgen. Maar ik verwacht in ieder geval voorzichtigheid en terughoudendheid wat betreft de consumentenbestedingen. En de mate waarin de overheid het MKB-bedrijfsleven tegemoetkomt in de buitenproportioneel hoge kosten die een normaal ondernemersrisico ver overstijgen, en welke sectoren daar dan aanspraak op kunnen maken, is voorlopig nog in nevelen gehuld. Al met al maakt dat het eigenlijk onmogelijk om een goede prognose te geven. Maar ik acht het zeker mogelijk dat de onzekerheid over het besteedbaar inkomen en ook ten aanzien van de internationale veiligheidssituatie wellicht een extra impuls betekent om te kiezen voor een kort of langer verblijf in Nederland. Mede om die reden doen we als Gastvrij Nederland opnieuw een appel op het Ministerie van EZK om in 2023 een extra investering te doen in de vraagstimulering voor de bestemming Nederland.”

Evenementenbouwers maken inhaalslag

Jolanda Jansen is algemeen directeur Ahoy Rotterdam en woordvoerder van de Alliantie van Evenementenbouwers. Ze herkent het beeld dat de consument in de zomer van 2022 een inhaalslag leek te maken in festivals en evenementen: "Vanaf maart dit jaar zijn we als sector van 0 naar 200 gegaan; we hadden een heel druk voorjaar en een prachtige zomer. Ook de komende tijd staan er veel shows, concerten, evenementen en voorstellingen gepland die over het geheel genomen goed verkocht zijn.” Tegelijkertijd waakt ze ook voor te veel optimisme: "De onzekerheid zit natuurlijk wel in de economische vooruitzichten voor komende tijd.”

Jansen ziet een uitdaging in de stijgende kosten voor onder meer energie en de invloed van inflatie: "Welk deel van de kosten zijn door te rekenen zodat we allemaal kaartprijzen acceptabel kunnen houden; het is belangrijk dat elke schakel in de ketengoed blijft beseffen dat we elkaar nodig hebben om evenementen mogelijk te maken die kwalitatief en betaalbaar blijven.” Over 2023 houdt ze zich op de vlakte. "De impact van de economische ontwikkelingen op specifieke sectoren zal bepalen hoe 2023 eruit gaan zien. Gelukkig weet iedereen in deze sector dat het altijd om de lange termijn gaat en is het belangrijk hier met elkaar doorheen te komen. Het kenmerk van de huidige tijd is dat het heel lastig is om voorspellingen te doen. Veel mensen zullen keuzes in hun uitgavenpatroon maken. In de crisis in de jaren na 2008 zagen we dat mensen ‘juist’ in crisistijd, behoefte hadden aan afleiding en uitgaan. In de coronatijd hebben we allemaal ervaren wat de maatschappelijke impact is van het bezoeken van evenementen, cultuur, sport; er is een diep menselijke behoefte aan samenkomen en verbinding. Ik denk dat dit ertoe gaat leiden dat de vraag niet is óf mensen naar concerten, festivals en evenementen gaan, maar wel hoe vaak. Sterke en kwalitatieve merken zullen daarin natuurlijk een voorsprong hebben.”

Jolanda Jansen: "Er is een diep menselijke behoefte aan samenkomen en verbinding”

Daarnaast kost herstel tijd, aldus Jansen: "De meeste organisatoren zien dat ze zeker een jaar, of een editie nodig hebben om weer op het oude niveau van ‘pre corona’ te komen. We hebben ook in de zakelijke markt gemerkt dat de behoefte aan live bevestigd en versterkt is door het gemis aan live congressen en beurzen de afgelopen twee jaar. Online is echt een toevoeging geworden (bijvoorbeeld de keynote die gestreamd wordt), maar duidelijk geen vervanging van een fysiek evenement. Ook hier zijn samenkomen en verbinding namelijk essentieel.”

Vakantieparken lastminute boekingen

Martin de Boer, Director Rental Sales bij EuroParcs Group, is positief over de afgelopen zomer: "De zomer is voor EuroParcs heel goed verlopen. Mede door het geweldige zomerweer en de wachtrijen op Schiphol. Heel veel Nederlanders zochten daarom de vakantie dichtbij.” De Boer verwacht dat deze lijn zich in 2023 doorzet: "Zeker gezien de goede zomer die we hebben gehad.” Hij maakt wel twee kanttekeningen: "We zien een extreem lastminute boekingspatroon en wij verwachten dat dit ook naar volgend jaar doortrekt. Daarnaast hebben wij ook te maken met stijgende ondernemerskosten. Met name de kosten voor energie en schoonmaak zijn fors gestegen.”

Hotelmarkt ziet versnelde groei

De hotelmarkt lijkt zich in 2022 sterk te herstellen. Dat was een van de uitkomsten van het HOSTA rapport van Horwath HTL dat op 13 september 2022 werd gepresenteerd. Het sterk herstel trad op sinds maart 2022. Wanneer het herstel in de tweede helft van 2022 doorzet, kan de landelijke bezettingsgraad naar verwachting uitkomen op circa 62%. De gemiddelde kamerprijs laat eveneens een versnelde groei zien in 2022, onder meer als gevolg van de hoge inflatie. Naar verwachting komt de kamerprijs dit jaar uit op circa € 125. De omzet per kamer zou hiermee uit kunnen komen op € 78; ruim het dubbele van het niveau in 2021, maar nog altijd 17% onder het niveau van 2019.

Het is onzeker of het herstel in 2023 kan doorzetten, omdat er verschillende bedreigingen zijn zoals inflatie, energiekosten, economische onzekerheden en personeelstekorten. Voor 2023 wordt daarom rekening gehouden met opnieuw slechts een lichte groei/herstel voor de Nederlandse hotelmarkt, met een bezettingsgraad van circa 64% en een gemiddelde kamerprijs van circa € 133. Ervan uitgaande dat ook de economie in de tweede helft van 2023 weer aantrekt, wordt in 2024 weer een sterkere groei in de hotelmarkt verwacht. Naar verwachting kan de landelijke bezettingsgraad dan in 2025 uitkomen op 78%, gelijk aan het niveau van 2019. Mede als gevolg van de huidige inflatie zal de gemiddelde kamerprijs in 2025 kunnen uitkomen € 142, 18% hoger dan in 2019.

Touroperating

De Sunweb Group kwam eind september 2022 met een tussenbalans. Daaruit kwam naar voren dat de boekingen voor de herfstvakantie snel toenamen en dat de reizigers, vooral families en koppels, hun hand niet bepaald op de knip houden. Gemiddeld genomen wordt er door vakantiegangers ruim 23% meer geld uitgegeven ten opzichte van 2019, een jaar eerder ging het nog om een stijging van 15%.

Ervan uitgaande dat ook de economie in de tweede helft van 2023 weer aantrekt, wordt in 2024 weer een sterkere groei in de hotelmarkt verwacht

Ook de wintersporter is al aan het boeken geslagen. Sunweb Group ziet de boekingen in deze periode heel hard groeien. Het huidige niveau van de boekingen ligt zelfs iets hoger dan 2021 – het beste wintersportseizoen tot nu toe. De impact van de toenemende inflatie en daar bijbehorende prijsstijgingen zal ook wintersporters niet ontgaan. Voor het komende wintersportseizoen verwacht Sunweb Group prijsstijgingen tot wel 10%. De prijzen op de website van de touroperator worden daarom op regelmatige basis aangepast. Woordvoerder Martine Langerak licht toe: "Wij onderhandelen altijd voor de scherpste prijs en er zullen ook last-minute aanbiedingen blijven komen, maar we ontkomen er niet aan dat de prijzen voor vakanties gaan stijgen. Gelukkig kent Sunweb een breed aanbod. In het hoogseizoen kan je nog steeds onder de 500 euro van een wintersportweek in Frankrijk genieten, maar we bieden ook luxe 5-sterren hotels aan. Voor ieder wat wils.”

Kees van Wijk: "Het is goed denkbaar dat consumenten voorzichtig worden wat betreft hun bestedingen.”