Geplaatst op: 16-08-2021
Auteur: Marc Gerlings
NRIT
Publicatie: R&T 2021-03

Kneitergoed onderzoek in toerisme en recreatie

Beter vergelijken

Kneitergoed onderzoek in toerisme en recreatie
Onderzoek naar toerisme is belangrijk, vergelijkbaar onderzoek is nog beter.

Met de opening van de samenleving bloeit het toerisme weer op. Wat besteden al die toeristen? Wie heeft daar allemaal profijt van in je regio of stad? Een economische impactanalyse is opeens interessant. Met het Kneitermodel komen er voorschriften hoe je impactonderzoek doet en dat is van groot belang voor de toeristische industrie en beleidsmakers.

Waarom is dat van belang? Er zijn diverse analyses met verschillende onderzoeksmethoden gedaan naar de economische impact maar het wordt voor de sector nog interessanter als je onderzoeken in verschillende steden en regio’s met elkaar kunt vergelijken. De sector staat al in de belangstelling van regionale bestuurders en de vele ondernemers omdat er ongeveer 91 miljard aan bestedingen valt te verdelen. De verwachting is dat na de dip door corona dit getal toch weer zal groeien. De belevingsmotor zwengelt de economische impact verder aan. We willen weer op reis en dat levert euro’s op. Tientallen medewerkers van city- of regiomarketingorganisaties en overheden keken naar een nogal onderzoekstechnische bijeenkomst op 26 mei van de Landelijke Data Alliantie en zij werden daar toch heel warm van. In toerisme ontstaan gelukkig veel samenwerkingsverbanden en dan wordt de vraag naar goed vergelijkbaar onderzoek groter.

"Nothing is perfect, laat de kritische punten aan ons weten”

Marktpartijen en onderwijs werken samen in dit model. KNEITER staat voor ‘Kennisnetwerk Economische Impactanalyses Toerisme En Recreatie’ en is een samenwerkingsverband van twee hogescholen (Breda University of Applied Sciences en HZ University of Applied Sciences), vier consultancybureaus (Markteffect, Bureau Buiten, Decisio en ZKA) en het Mulier Instituut. Jeroen Klijs (CELTH en BUas) maakte in de presentatie van het Kneitermodel duidelijk waarom economische impactanalyses een grotere invloed hebben op toerisme dan alleen een vaststelling van een situatie. "Wat is het toerisme waard. Maar ook waar moet je op investeren en wat wil je vernieuwen? Veel partijen zijn bezig met impactstudies en dan is het vaak appels en peren vergelijken. De leidraad van Kneiter kan de vergelijkbaarheid vergroten.” De opdracht voor de leidraad kwam van het Data Development Lab (DDL) Ook NBTC heeft meegedacht. "We hebben met elkaar een goed proces doorlopen en mooie resultaten bereikt,” meldt Jeroen.

De leidraad geeft aan wat de minimale kwaliteitseisen zijn waaraan een economische impactanalyse moet voldoen, qua te gebruiken databronnen, methodes, definities en afbakeningen. In dat opzicht zorgt deze voor standaardisatie. De leidraad biedt tegelijkertijd ook flexibiliteit door duidelijk te maken welke keuzes mogelijk zijn, wat de consequenties daarvan zijn en schrijft voor hoe hier over gerapporteerd moet worden aan de opdrachtgever. Mooi is ook de oplegger voor opdrachtgevers zodat ze offertes van bureaus kunnen beoordelen en het eindrapport goed kunnen interpreteren. Jeroen: "Naast het berekenen van de economische impact biedt de leidraad ook handvatten voor studies met ‘wat als’ stellingen waarbij producten er nog niet zijn of waarbij producten wegvallen.”

Het Kneitermodel wordt met klem géén handboek genoemd maar het zijn voorschriften geworden. Vaak valt ook het woord ‘leidraad’. Populair gezegd is het een bijsluiter en om daarin exact de juiste definities op te nemen is onderzoeksicoon in het toerisme, Nico Heerschap van het CBS ingezet. Hoe technisch en droog het model ook klinkt, er komen kant-en-klare stappen uit.

Stappen bij het uitvoeren van economische impact analyses

  1. Geef het onderzoeksgebied aan (stadsgrenzen, pretpark, natuurgebied.)
  2. Bepaal de onderzoeksperiode (van datum, tot datum en tijden.)
  3. Wat is het onderzoeksobject (Wat tel je mee.)
  4. Is het een studie naar belang of een studie naar meerwaarde (vaststelling van een situatie of de wat als vraag.)
  5. Wat zijn de relevante bestedingen (alleen in een locatie of ook de samenhang voor die locatie? Voorbeeld: tel je ook de uitgaven van de reis naar een stad.)
  6. Is het relevant de directe impact mee te nemen of de indirecte impact (alleen toegevoegde waarden binnen de locatie of neem je bijvoorbeeld ook de toeleveranciers mee?)
  7. Gebruik je een multiplier of een indicatief beeld van de impact voor directe en indirecte impact. (pas op met de formulering van de multiplier.)
  8. Of gebruik je een input/output model en daarvoor heb je een tabel met productiegetallen nodig.
  9. Wat zijn de technische aspecten van het onderzoek?
  10. De leidraad geeft ook aan dat het valt of staat met de beschikbare data (Lisa, CBS, koopstroomonderzoek, regionale satellietaccount.)
Oplegger voor opdrachtgevers zodat zij offertes van bureaus kunnen beoordelen

Het netwerk van Kneiter is beschikbaar voor vragen. Jeroen Klijs benadrukt: "Het is een levend document. Nothing is perfect, laat de kritische punten aan ons weten. Binnen CELTH en binnen LDA worden die punten verzameld en dat nemen we op.”

Het model riep ook vragen op, want wat wordt de standaard voor het vergelijken van onderzoek? Daarachter speelt de discussie over de standaard van definities en methoden voor recreatie die LDA wil opzetten. LDA wil het Kneitermodel niet hard voorschrijven maar ziet toch graag dat organisaties in toerisme onderzoeken opzetten die vergelijkbaar zijn. Gerben Baaij (directeur Dordrecht Marketing) verwoordde het duidelijk: "Laten we een aantal methodes de revue laten passeren maar dat we daarna tot maximaal twee methodes gebruiken. Daarmee voorkomen we versnippering in de sector. Tenslotte is het doel het bereiken van betere cijfers.”

Je kunt 3 versies van het Kneitermodel (leidraad, handleiding voor opdrachtgevers en de verantwoordingsformat) downloaden op:
www.landelijkedataalliantie.nl/nl/home/nieuws-agenda/kneiter-leidraad-voor-betere-vergelijkbaarheid-van-economische-impactanalyses-toerisme-en-recreatie.htm
Link: https://www.celth.nl/agenda/landelijke-data-alliantie-economische-impact-toerisme
Trefwoorden: onderzoek, onderzoekmethoden, economische impact, economische betekenis, CELTH, LDA

CELTH



||| Nieuws |||

03/07/25
Zomervakantie start met bijna 8% meer nieuwe caravans en campers
Aan de vooravond van de zomervakantie is de kampeerbranche in Nederland flink gegroeid. In de eerste helft van 2025 zijn er 6.256 nieuwe caravans en campers afgeleverd, een stijging van 7,7% ten opzichte van dezelfde periode in 2024.
03/07/25
Exclusief voor leden
Minder spanning op arbeidsmarkt gastvrijheidssector
De Landelijke Data Alliantie heeft de nieuwste kwartaalupdate van de Arbeidsmarktmonitor Gastvrijheidssector online gezet. Zien we daar de eerste tekenen van een trendbreuk naar een minder overspannen arbeidsmarkt in de gastvrijheidssector?
03/07/25
Steeds meer reizigers kiezen voor budgetmaatschappijen
Het aantal passagiers dat via Nederlandse luchthavens met een budgetmaatschappij vliegt, is in twintig jaar tijd verdrievoudigd. In 2024 maakten 27,8 miljoen reizigers gebruik van een prijsvechter, tegenover 9,3 miljoen in 2004.
02/07/25
Exclusief voor leden
Starbucks met 180 zitplaatsen opent op Schiphol
Centraal gelegen in de vernieuwde Lounge 1 van Schiphol is geopend een grote Starbucks-locatie van 500 vierkante meter. De herontwikkeling is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen Schiphol, Avolta AG en Starbucks.
02/07/25
Minder Nederlanders deze zomer op vakantie
Volgens de meest recente ANWB Vakantiemonitor kiest een kleiner percentage van de Nederlanders – 57% vergeleken met 73% vorig jaar – ervoor om in juli en augustus op vakantie te gaan. Deze verschuiving kenmerkt zich door een duidelijke voorkeur voor dichterbij huis. Vakanties binnen Europa en in eigen land winnen terrein, wat resulteert in de auto als meest gekozen vervoermiddel.
02/07/25
Exclusief voor leden
Forse impact van btw-verhoging op logiessector
De btw-verhoging op logies leidt tot een vraagafname tot 30%, een 8,5% lagere omzet uit toeristische overnachtingen en flinke gevolgen voor budgethotels en de logiessector in de grensstreek. Toch wil het kabinet de btw-verhoging niet terugdraaien.
02/07/25
Exclusief voor leden
Versnelling gebruik AI
Van chatbots en sociale media campagnes tot en met werkprocessen in de horeca, AI is niet meer weg te denken uit de sector leisure. Het gebruik van AI maakt een versnelling mee in onze maatschappij.
30/06/25
Metropolitane fietsroute Delft - Naaldwijk in ontwikkeling
De bestaande fietsroute vanuit Westland naar het centrum van Delft wordt ontwikkeld tot metropolitane fietsroute Delft - Naaldwijk.