Deze website maakt gebruik van cookies.Meer informatieDeze melding verbergen

Geplaatst op: 31-05-2021
Auteur: Harald Buijtendijk
Centre for Tourism, Sustainability and Transport

Wilt u echte verandering van de toerismesector? Pas dan op voor kameleons!

Wilt u echte verandering van de toerismesector? Pas dan op voor kameleons!

10 juni verdedigt Harald Buijtendijk aan de Wageningen Universiteit zijn proefschrift over innovatie en de Nederlandse reisbranche. Zijn proefschrift laat zien hoe innovatie verandering tegenhoudt. "Innovatie is verworden tot een sleets politiek spel van de gevestigde orde”.

In 2015, na de financiële crisis, brak een nieuwe periode van groei aan voor de reisbranche. Boekingen namen weer toe, net als de winsten van grote en kleine touroperators.  Innovatie was hot destijds. Reiswerk en het Centre of Expertise Leisure, Tourism, and Hospitality (CELTH) publiceerden een onderzoekagenda over innovatie en dit promotieonderzoek is daar een onderdeel van. Ook banken, hogescholen en consultants schreven rapporten over de toekomst van de sector en daarin ontbrak het woord innovatie zelden. De ANVR begon het Travel Tomorrow programma. Er kwam een speciale leerstoel innovatie in toerisme aan Nyenrode Business Universiteit. Kortom: er werd heel veel over innovatie gesproken want de toeristische sector zou financieel robuuster en duurzamer moeten worden.   

Innovatie wordt vaak gepresenteerd als iets goeds en vanzelfsprekends. Zelden wordt echter uitgelegd wat er nu precies met de term bedoeld wordt. Dit rotsvaste geloof in innovatie roept de vraag op of  innovatie wel een geschikt concept is voor het organiseren van verandering. Wat is het nut van al die euforische verhalen over nieuwe technologieën en hun veronderstelde commerciële meerwaarde? Mijn onderzoek richt zich dan ook vooral op de retoriek en de praktijken van degenen die beweren samen aan innovatie te werken.

De afgelopen jaren heb ik daarom drie specifieke manifestaties van innovatie van dichtbij onderzocht: een poging om in Nederland een carbon management calculator (CARMACAL) voor touroperators te introduceren; de impact van een proefschrift over de klimaateffecten van de luchtvaart op het Nederlandse luchtvaartbeleid; en de ontwikkeling van een innovatieafdeling binnen een grote reisorganisatie (TUI).  Ik heb hierbij gekeken naar wat deze manifestaties van innovatie nu wel en niet hebben opgeleverd in termen van verandering.

Op basis van mijn onderzoek concludeer ik dat innovatie de reisbranche reflectiever kan maken. Blinde vlekken, zoals de eindigheid van ketenintegratie en de bijbehorende schaalvoordelen, worden bespreekbaar. Ook kan het alternatieven expliciet maken, zoals vormen van toerisme die minder afhankelijk zijn van luchtvaart. Het realiseren van deze alternatieven wordt echter vaak gefrustreerd door kameleonisme. De term Innovatie stelt namelijk de gevestigde orde in staat om – net als een kameleon – van kleur maar niet van vorm te veranderen.

In ieder deelonderzoek trof ik kameleons aan: managers en organisaties die bedoeld dan wel onbedoeld vernieuwing veinsden om alles hetzelfde te houden. De beloftes van nieuwe (toekomstige) technologieën komen hierbij goed van pas. Kameleons kunnen met deze beloftes scoren: als de oplossers van fileproblematiek op een doodlopende snelweg. Noodzakelijke en meer fundamentele en ingrijpende veranderingen houden zij graag uit zicht. Die tasten namelijk hun machtsbasis aan.

Maar wat te doen u echt verandering wilt? Kameleons zijn lastige wezens, maar ontmoetingen met kameleons zijn ook tekenen van hoop. Kameleons roeren zich als alternatieven aan momentum winnen. Het is daarom belangrijk om te laten zien waar verandering wél te vinden is, door bloot te leggen hoe verandering wordt tegengehouden, waar symptoombestrijding plaats vindt en wie daar macht door verkrijgt of behoudt. Dát zou het onderwerp moeten zijn van innovatiedebatten over toerisme. In mijn proefschrift doe ik dan ook een reeks aanbevelingen die  kunnen helpen om kameleons beter te begrijpen en het hoofd te bieden. De huidige crisis laat eens te meer zien hoe belangrijk dit is.

BewareOfChameleons

Harald Buijtendijk (1978) is docent toerisme bij Breda University of Applied Sciences. Als onderzoeker is hij verbonden aan het Centre for Tourism, Sustainability and Transport. Hij is geïnteresseerd in de politieke dimensies van veranderingsprocessen. De  publiekelijke verdediging van het proefschrift op 10 juni begint om 11.00 en is online live te volgen via deze link.

Trefwoorden: innovatie, reisbranche, reisbedrijven, onderzoek

CELTH




||| Nieuws |||

25/07/25
Exclusief voor leden
Vakantieboekingen trekken aan
Na een wat teleurstellend voorjaar trekken de laatste twee maanden de vakantieboekingen aan. In mei met +6% en in juni met +5%. In juni viel vooral de populariteit van Denemarken en Griekenland op.
23/07/25
Exclusief voor leden
Sterk eerste kwartaal voor Ryanair, vooruitzichten onzeker door externe factoren
Ryanair heeft in het eerste kwartaal van het gebroken boekjaar 2025/2026 een winst na belastingen van €820 miljoen geboekt, een forse stijging ten opzichte van €360 miljoen in dezelfde periode vorig jaar. Het aantal passagiers groeide met 4% tot 57,9 miljoen, terwijl de gemiddelde ticketprijs met 21% steeg naar €51.
23/07/25
Exclusief voor leden
JA21 presenteert luchtvaartplan: investeren in bereikbaarheid, betaalbaarheid en innovatie
JA21 heeft haar ‘Luchtvaartplan 2030’ gepresenteerd, waarin de partij pleit voor een koerswijziging in het Nederlandse luchtvaartbeleid. Betaalbaarheid voor reizigers, een gelijk Europees speelveld, realistische verduurzaming en het behoud van banen staan centraal.
18/07/25
Koelere bestemmingen populair bij last-minute zomervakanties
Nederlandse vakantiegangers die deze zomer nog snel een reis boeken, kiezen opvallend vaak voor koelere bestemmingen. Uit recente boekingsdata van reisorganisatie Riksja Travel blijkt dat 15% van de last-minuteaanvragen gericht is op landen als IJsland, Noorwegen, Schotland, Canada en de Azoren.
17/07/25
easyJet boekt sterke winstgroei in derde kwartaal 2025 en blijft optimistisch over toekomst
Luchtvaartmaatschappij easyJet heeft in het derde kwartaal achter de rug met meer winst, capaciteit en bezetting.
16/07/25
Exclusief voor leden
Hoe gaat Nederland last minute op vakantie?
Een deel van de vakantiegangers hoopt op een last minute. Maar wat weten we eigenlijk van ze? Wat voor type vakantie boeken ze, waar vertrekken ze en hoeveel zijn ze bereid te betalen. De VakantieDiscounter dook in haar data en komt met interessante bevindingen. We zetten ze in 6 punten op een rijtje.
15/07/25
Laadnetwerk voor elektrische vliegtuigen naar Lelystad
Duurzame luchtvaartstartup NRG2fly heeft een investering opgehaald voor de uitrol van een laadnetwer...
15/07/25
Vernieuwde fietsroute 'Duits Lijntje' laat je de historie van een Europese spoorlijn beleven
Fietsers kunnen vanaf 14 juli de rijke geschiedenis van de bijzondere spoorlijn het 'Duits Lijntje' ervaren via een nieuwe themaroute.

||| Agenda |||

27/08/25
27/08/25 t/m 27-08-25: CELTH Industry Day World Leisure Congress
Het World Leisure Congress (WLO) komt na 13 jaar weer terug in Europa en voor het eerst naar Nederla...
22/09/25
22/09/25 t/m 22-09-25: Toerisme Top 2025
De Toerisme Top wordt dit jaar op maandag 22 september in Noord-Holland georganiseerd. Het thema is ...
02/04/26
02/04/26 t/m 02-04-26: Trendcongres Toerisme 2026
Het Trendcongres Toerisme 2026 is op donderdag 2 april 2026 bij Saxion Hogeschool in Deventer. De ed...