Minister van Engelshoven stelt 13,5 miljoen beschikbaar voor nationale aanpak kerken

Op zaterdag 10 november vindt in de Stevenskerk in Nijmegen de aftrap plaats van de gezamenlijke kerkenaanpak in Nederland. Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven, tekent daar samenwerkingsafspraken met provincies, gemeenten, kerkeigenaren en verschillende erfgoedorganisaties.

De samenwerkingspartners nemen de komende jaren verantwoordelijkheid voor diverse acties waarvoor de minister 13,5 miljoen euro beschikbaar stelt. Aanleiding voor de gezamenlijke kerkenaanpak zijn de groeiende zorgen bij de eigenaren van kerken en kloosters om hun gebouwen te exploiteren en in stand te houden. Er is sprake van minder financiële armslag en leegstand. Dit komt onder andere door een teruglopend aantal leden die de kerk bezoeken en vergrijzing van het ledenbestand.

Breed gewaardeerd

Tegelijkertijd zijn er ook de nodige positieve ontwikkelingen te noemen. Zo wordt het maatschappelijk en politieke belang van het religieus erfgoed steeds breder onderkend. Het Jaar van het Religieus Erfgoed in 2008 en de eerdere samenwerkingsagenda Toekomst Religieus Erfgoed (2013-2016), waar dit nieuwe programma op voortbouwt, hebben hier ongetwijfeld aan bijgedragen. Er is bijvoorbeeld een jonge generatie die geïnteresseerd is in de verschillende betekenislagen van kerkgebouwen (religieus, cultureel, sociaal-maatschappelijk). Daarnaast is er in Nederland een lange traditie van zorgvuldig hergebruik van kerken, met soms spectaculaire resultaten. Het religieus erfgoed wordt ook in die zin steeds breder gewaardeerd door initiatiefnemers en ondernemers. Maar ook de kerkgenootschappen zelf nemen initiatieven voor breder gebruik van hun gebouw en zoeken actief meer aansluiting bij hun omgeving. Bovendien kampen niet alle geloofsgemeenschappen met krimp van het aantal leden; er zijn ook kerkgenootschappen die groeien. Ook komen er voortdurend nog nieuwe geloofsgemeenschappen bij in Nederland die ruimte zoeken.

Doel en maatregelen

Het doel van de samenwerking is een duurzaam toekomstperspectief te ontwikkelen voor de monumentale kerkgebouwen in Nederland. Dat kan echter alleen als alle betrokken partijen zoals kerkeigenaren, gemeenten, burgers en erfgoedinstellingen samenwerken en een visie ontwikkelen op alle kerken, monumentaal en niet-monumentaal. Om dit voor elkaar te krijgen wordt onder andere ingezet op het opstellen van lokale en integrale kerkenvisies. Integraal betekent hier dat alle kerken uit de gemeente betrokken worden en dat de visie in samenspraak met alle betrokken partijen tot stand komt. De burgerlijke gemeenten wordt de gelegenheid geboden zo’n visie op te stellen; de minister ondersteunt dit financieel. Daarnaast reserveert de minister geld voor kennis over kerkgebouwen en ondersteuning van partijen die met een kerk of kerkenvisie aan de slag willen, wordt gewerkt aan draagvlakvergroting onder jongeren, wordt een innovatieprogramma opgezet rondom duurzaamheidsmaatregelen voor kerkgebouwen en wordt bezien hoe kerkgebouwen meer publiekstoegankelijk kunnen worden. De reden waarom de minister initiatief heeft genomen tot dit programma is dat kerken, behalve gebedshuis, ook sociale ontmoetingsplaats, culture tempel en ruimtelijk-architectonische ankerpunt vormen in de samenleving.

Feestelijke bijeenkomst op 10 november

De landelijke bijeenkomst in de Stevenskerk biedt een voorproefje van de verschillende acties uit het programma dat ondertekend wordt. Een feestelijk begin van een succesvol beoogde samenwerking.