Never let a good crisis go to waste

Het is alweer ruim anderhalf jaar geleden dat het Corona virus het land, en daarmee ook de reisbranche, lam legde. Ondanks deze regelrechte ramp voor de vrijetijdssector was er ook hoop. Hoop in de zin dat een crisis namelijk ook kansen biedt en mogelijk een kantelpunt is in de manier waarop we bijvoorbeeld reizen. Corona zou onze massale wake-up call zijn; we zouden vaker de trein nemen in plaats van het vliegtuig, langer op een bestemming verblijven en minder korte pleziertripjes, reizen met aandacht voor de bestemming in plaats van een bucketlist afwerken. En hoe vaak ik niet gehoord heb "hoe prachtig Nederland eigenlijk is”.

Om mogelijke toekomstbeelden te schetsen hoe de wereld er na COVID-19 uitziet en wat dit mogelijk betekent voor de sector, hebben wij met CELTH vrijwel na het uitbreken van de crisis een viertal scenario’s ontworpen. Het doel van deze scenario’s, te weten: ‘Business as usual’, ‘Survival of the Fittest’, ‘Responsible Tourism’, en ‘Business as Unusual’, was om in onzekere tijden houvast te bieden aan de sector om zich beter voor te kunnen bereiden op een ongewisse toekomst. Waar de eerste twee scenario’s meer uitgingen van een status quo, werden in de laatste twee scenario’s toekomstbeelden beschreven waarin we echt anders op reis gingen zoals hiervoor beschreven. Inmiddels zijn we een tijdje verder en ben ik enigszins sceptisch in hoeverre Corona een wake-up call was en dit echt zou leiden tot een fundamenteel andere manier van reizen. In scenario termen, ben ik bang dat we een beetje blijven hangen in het scenario ‘business as usual’, waarbij we na de crisis gewoon doorgaan met zoals het altijd ging.

Mijn vermoeden werd nog maar weer eens gevoed door het volgende. Ik heb recent plannen gemaakt om naar Boedapest te gaan en ik wilde dit, als de bewuste consument die ik denk te zijn, graag op een ontspannen en duurzamere manier doen namelijk met de nachttrein. Tot mijn verbazing was het goedkoopste retourtje nog steeds 180-240 euro met een reisduur van 14 tot 18 uur. Nog pijnlijker werd het toen ik, ter vergelijking, binnen luttele seconden een vliegticket enkele reis voor 14.99 euro wist te vinden met slechts 2 uur reistijd. Met dit soort verschillen moet je als consument wel erg idealistisch en principieel zijn om voor de eerste optie te kiezen. Net als veel Nederlanders wil ik graag wat goeds doen voor het milieu, maar met zulke perverse prikkels is er gewoonweg geen sprake van een eerlijke keuze. Ondanks dat Corona een keerpunt zou zijn, is vliegen nog steeds veel te goedkoop, en is treinen in Europa te duur en te inefficiënt.

De realiteit is dat de keuze bij het individu leggen dus niet genoeg is, maar dat we ook naar een systeemverandering toe moeten waarin consumenten een eerlijke keuze hebben. Mijn grootste zorg is dat we als samenleving ons daarbij blindstaren op het gedrag van de reiziger. Wat mij opvalt is dat er vrijwel direct naar alleen de reiziger wordt gekeken en de al dan niet verstandige keuzes die hij of zij maakt. Mijns inziens is dat veel te beperkt en moeten we verder kijken dan alleen de consument zelf. De oplossing voor gedragsverandering wordt namelijk erg lastig zonder dat dit gepaard gaat met een systeemverandering. Hoewel ik geloof in individuele keuzevrijheid, moet de reiziger wel eerlijke keuzes voorgeschoteld krijgen.

Een systeemverandering klinkt groot en vaag, maar er zijn al lang concrete oplossingen die hieraan kunnen bijdragen. Vele onderzoekers en adviseurs waar we binnen CELTH mee samenwerken hebben namelijk al lang gekeken naar de oplossingen; kerosine überhaupt eerlijk gaan belasten, vliegtax invoeren, minimum bedrag voor tickets verhogen, de opbrengsten hiervan investeren in treinverbindingen op het Europese vasteland, en nog veel meer opties. Het probleem is dat het simpelweg niet, of te langzaam, gebeurt. De bal ligt nu bij de politiek om er nu eens werk van te maken en in Europees verband afspraken te maken én na te leven. Laat de kansen die de Coronacrisis biedt dus niet verloren gaan.