Deze website maakt gebruik van cookies.Meer informatieDeze melding verbergen

Geplaatst op: 19-05-2023
Auteur: Stefan Hartman en Bert Smit

Bestemmingsmanagement vereist betere verankering van recreatie en toerisme in het bestuurlijk instrumentarium

Bestemmingsmanagement vereist betere verankering van recreatie en toerisme in het bestuurlijk instrumentarium
Afbeelding van 0fjd125gk87 via Pixabay

Vrijwel dagelijks berichten nieuwsmedia over de dilemma’s van Nederlandse overheden en ondernemers als het gaat om het managen van de groei en spreiding van toerisme. We zien discussies over verantwoorde hoeveelheden vluchten op Schiphol, over de bijdrage die krimp en groei van het aantal hotelkamers en Airbnb’s kan hebben op de leefbaarheid in verschillende gemeenten en over de balans in ruimte gebruik voor natuur, wonen, recreatie, toerisme en de landbouwsector. Met andere woorden Nederland worstelt met de fysieke, sociaalmaatschappelijke en juridische grenzen aan de groei waar de Club van Rome ons al voor waarschuwde in de jaren 70 van de vorige eeuw.

De afgelopen decennia heeft de nadruk in overheidsbeleid veelal gelegen op ontwikkeling van toerisme vanuit de gedachte dat economische vooruitgang automatisch zou leiden tot meer welvaart voor iedereen in Nederland. Intussen zien we dat dat niet altijd zo is. Veel van het in toerisme verdiende geld vloeit weg naar aandeelhouders en bedrijven buiten de bestemming, terwijl de salarissen voor werknemers nog steeds laag zijn. De leefbaarheid staat zowel in Amsterdam als in bijvoorbeeld kleine gemeenten in Zuid-Limburg, Groningen en Zeeland onder druk doordat de economisch ontwikkeling heeft geleid tot groei in steden en minder voorzieningen en minder jongeren in kleinere gemeentes.

Toerisme en recreatie hebben absoluut het potentieel om op een positieve manier bij te dragen aan de leefbaarheid maar dat vereist sturing, stimulering en intensieve samenwerking tussen overheden, tussen ondernemers en overheden, en tussen ondernemers en lokale organisaties. De afgelopen decennia zijn daar eerste stappen ingezet via onder andere destinatie marketingorganisaties (DMO’s). Nu is er een ontwikkeling ingezet naar bestemmingsmanagement en -ontwikkeling. Een en ander is goed terug te zien in nota’s zoals Perspectief 2030 van het NBTC, de leidraad Bestemmingsmanagement, de Agenda Bewuste Bestemmingen van CELTH en de daarmee samenhangende lokale en regionale toeristische visies. Deze prachtige toekomstbeelden en vergezichten worden samen met ondernemers, experts en lokale stakeholders ontwikkeld maar in de dagelijkse realiteit waarin ondernemers tegelijkertijd samenwerken en concurreren om een boterham te verdienen moet nog veel gebeuren om die visies te realiseren. Het bestuurlijk instrumentarium van omgevingsvisies, bestemmingsplannen, vergunning verlening & handhaving, investeringen en subsidies blijkt vaak niet optimaal ingezet om te sturen op de gewenste ontwikkelingen. Met andere woorden het organiserend vermogen is nog onvoldoende ontwikkeld om te komen tot (mandaat voor) duurzame en productieve coalities van publieke en private partners.

Als bestemmingsmanagement en ontwikkeling moeten bijdragen aan de kwaliteit van leven en de kwaliteit van de fysieke omgeving vereist dat bovendien afstemming met andere beleidsvelden zoals ruimtelijke ordening, milieu, huisvesting, cultuur, sociale zaken en mobiliteit waar heel andere vraagstukken bovenaan de agenda staan. Toerisme, gastvrijheid en recreatie vallen vaak in de kieren tussen die beleidsvelden of vormen een sluitstuk of voetnoot in de planvorming doordat de sector geen duidelijke stem heeft aan tafel en het belang van vrijetijd in economische en sociale zin maar beperkt wordt onderkent. Ruim dertig jaar geleden pleitte professor Hans Mommaas daarom al voor een ministerie voor vrijetijd en toerisme. Dezelfde Hans Mommaas die recent afzwaaide als directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en in die hoedanigheid het kabinet regelmatig wees op de fysieke, planologische, klimatologische en juridische grenzen van Nederland als het gaat om ruimte voor natuur, landbouw, woningbouw en recreatie. Bestemmingsmanagement vereist dus bewuste, slimme en weloverwogen keuzes waarbij niet groei maar synergie als middel moet worden ingezet voor het bereiken van maatschappelijke doelen.

||| Nieuws |||

09/07/25
CELTH Industry Day brengt wetenschap en praktijk samen tijdens World Leisure Congress
Op woensdag 27 augustus 2025 organiseert het Centre of Expertise Leisure, Tourism & Hospitality (CELTH) de Industry Day tijdens het World Leisure Congress in Breda. Deze dag vormt de brug tussen wetenschap en praktijk in de leisure-, toerisme- en hospitalitysector.
04/07/25
Toeristische bestedingen in Zuid-Limburg stijgen naar recordhoogte
Zuid-Limburg heeft in 2023 een indrukwekkende groei doorgemaakt als toeristische bestemming. Uit onderzoek in opdracht van Visit Zuid-Limburg blijkt dat toeristen en recreanten samen maar liefst €1,59 miljard uitgaven in de regio. Deze groei onderstreept het belang van toerisme als economische motor voor de regio.
26/06/25
Studenten Buas en WUR onderzoeken klimaatrisico’s in Montenegrijnse toerismesector
Toerismestudenten van Breda University of Applied Sciences (Buas) en Wageningen University & Research hebben onlangs drie weken lang veldonderzoek gedaan in Montenegro. Ze droegen bij aan het inzicht in hoe lokale gemeenschappen de toenemende klimaatrisico's in de toeristische sector ervaren. Dit onderzoek, onderdeel van het jaarlijkse International Field Practicum, richt zich op complexe duurzaamheidsvraagstukken.
20/06/25
Exclusief voor leden
Recreatief fietsen in de lift: ontspanning en gezondheid als belangrijkste drijfveren
Het recreatief fietsen in Nederland zit in de lift. Nederlanders maken jaarlijks in totaal 532 miljo...
18/06/25
Trend minder alcohol drinken
In de horeca is het al duidelijk zichtbaar, de non-alcoholische dranken worden vaker besteld. Die trend is nu ook zichtbaar in de CBS-cijfers. Het is een belangrijke trend die van invloed is op de horeca in toeristische bedrijven.
10/06/25
Exclusief voor leden
Maatregelen handbagage laat Nederlanders nadenken over vliegreis
Vliegmaatschappijen scherpen de handbagageregels verder aan, waardoor reizigers meer betalen voor ingecheckte bagage en minder kunnen meenemen. Als gevolg daarvan overweegt een grote groep Nederlanders (37%) met een ander vervoermiddel op vakantie te gaan in plaats van te vliegen.
04/06/25
Barbara Oomen bij afscheid: praktijkgericht onderzoek belangrijk voor de regio
Barbara Oomen nam op dinsdag 3 juni afscheid als voorzitter van het College van Bestuur van HZ University of Applied Sciences. Ze deed dat met studenten, collega’s en relaties uit het werkveld in het atrium van de HZ in Vlissingen.
04/06/25
Internationaal World Leisure Congress strijkt neer in Breda
Van 25 tot en met 28 augustus is Breda het toneel van het achttiende World Leisure Congress. Dit prestigieuze, tweejaarlijkse evenement brengt zo’n vijfhonderd academici en professionals uit de vrijetijdssector samen om te praten over het thema ‘Leisure for a Better Society’.