Geplaatst op: 27-09-2022
Auteur: Ton Vermeulen
NRIT

ToerismeTop 2022: Hoe gaan we op weg naar klimaatneutraal toerisme?

ToerismeTop 2022: Hoe gaan we op weg naar klimaatneutraal toerisme?

Het programma van de Toerisme Top 2022 stond vooral in het teken van klimaatneutraal toerisme. Ruim 600 aanwezigen waren op de Floriade getuige van de presentatie van het koersdocument ‘Op weg naar klimaatneutraal toerisme’ in aanwezigheid van minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat. 

Volgens de minister is duurzaamheid een van de belangrijkste onderwerpen waar we in deze tijd mee bezig moeten zijn. "Toerisme kan daar een bijdrage aan leveren. En een duurzamer Nederland is ook een  aantrekkelijker Nederland. En dat is weer goed voor toerisme.” De minister heeft daarbij wel oog voor de realiteit waar allerlei ontwikkelingen over elkaar buitelen. "We zitten in een soort permacrisis’, hield ze de zaal voor. "Heel veel ondernemers zijn nu druk met de prijsontwikkelingen maar we moeten niet alleen aan het hier en nu denken maar ook aan de lange termijn.” En die lange termijn is dichterbij door financiële steun van de overheid. "Voor de toerismesector hebben we veel regelingen om te verduurzamen. Die bereiken alleen niet goed de ondernemers. Ik zie ook dat het ingewikkelde trajecten zijn. We moeten het daarom samen makkelijker maken.” 

De vraag of we nu volop moeten inzetten op binnenlands toerisme ontweek ze behendig. "Het duurzaam reizen is een grote uitdaging. We hebben de laatste jaren ervaren dat Nederland een hele goede toeristische bestemming is. We moeten met bestemmingsmanagement er veel meer uit zien te halen.”  Terugblikkend op de coronacrisis zag ze ook een lichtpuntje. "De sector is in die crisis bijeengekomen in de Taskforce Samenwerking Gastvrijheidseconomie. Samen werken we daar aan thema’s als verduurzamen, arbeidsmarkt, opleiden en bestemmingsmanagement.” Ze had ook een meer poëtische boodschap aan de sector. "Ik hoop dat mensen zich door deze top geïnspireerd voelen. Toerisme is zo waardevol, niet alleen vanwege de euro’s maar ook omdat het zo fijn is mensen blij te maken.” Voor de volgende top die in Drenthe wordt georganiseerd verwacht ze dat "toerisme de stijgende lijn weer te pakken heeft en we handvatten hebben voor de uitdagingen van de toekomst.”

Keynote: Reinier van den Berg

Keynote was meteoroloog Reinier van den Berg. Hij zette de sceptici over klimaatverandering met harde feiten met beide benen op de grond. Zijn presentatie begon met de boodschap dat we geen planeet B hebben en we het dus met deze moeten doen. "We hebben een gigantisch probleem”, hied hij de aanwezigen voor. "Een diepe depressie, om in weertermen te spreken, maar ook mega kansen. Maar dan moet je wel op de duurzame trein stappen.” Het idee dat 8 miljard mensen een probleem zijn, wist hij te ontkrachten. "Want als dat zo is, hebben we een vooral ethisch probleem. Maar onze biomassa is maar 0,01% van alle levende organismen. Het is niet het aantal mensen dat een probleem is, maar in onze footprint. We verbruiken voor maar liefst drie aardes.” Dat we te maken hebben met klimaatverandering zorgt voor een  een enorm verlies van biodiversiteit. "Een wereld zonder insecten is een dode wereld”, klonk het onheilspellend. En dat was nog niet alles. Het IPCC concludeerde in haar nieuwste rapport dat klimaatverandering zich breed manifesteert, snel gaat en intensiveert. "Als we niet onder de 1,5 graad opwarming blijven, zijn de gevolgen niet te overzien en dat punt gaan we over 10 jaar al bereiken.

Het is volgens Van den Berg 100% wetenschappelijk bewezen dat de aarde aan het opwarmen is en bekend is wat de oorzaken zijn. "Dat is positief want daardoor weten we aan welke knoppen we kunnen draaien." Voor Nederland zijn de feiten niet mals. Nederland is 2 graden warmer dan toen Van den Berg geboren werd. Nederland wordt ook steeds natter en zonniger. Deels door klimaatverandering en deels door andere effecten. Feit is dat we elk jaar wel een record behalen qua temperatuur, zon, droogte, tropische dagen en extreme neerslag. " Als het regent is het heel veel en als het niet regent heel erg lang niet. Volgens het IPCC kan extreme neerslag tot 9x meer plaatsvinden.” 

Kansen en bedreigingen

Voor het Nederlands toerisme had Van den Berg een positieve boodschap die hij van ver haalde. "Steeds vaker zullen we in het Middellandse Zee gebied lange periodes van extreme hitte zien. Dat kan voor een verschuiving van toerisme zorgen richting Noord-Europa.” Voor Van den Berg is het evident dat het hard gaat met klimaatverandering. "We zullen ons moeten aanpassen aan het Zuid-Franse klimaat.” Toch zijn er voor ons land tal van bedreigingen. Die hebben te maken met extreem snel smeltend ijs van de ijskappen op de polen en dat van de gletsjers. Daardoor gaat de zeespiegel stijgen. Dat is voor Nederland, dat al laag ligt extra erg omdat door het waterpeilbeheer Nederland steeds verder wegzakt. ”We moeten daarom water niet meer snel afvoeren maar juist vasthouden.” En ook daar ziet Van den Berg kansen voor de sector. "Denk dan na over het gebruik van waterbassins voor recreatie of energieopwekking.” Daarnaast moeten we ons  aanpassen aan grotere hitte. "We moeten huizen bouwen die beter met hitte omgaan en nadenken over meer schaduw in de openbare ruimte want die brengen de temperatuur significant omlaag.”

Van den Berg is wel klaar met kleine ingrepen. "We hebben radicale oplossingen nodig die ervoor zorgen dat we in 2050 op nul uitstoot zitten.” En toen had hij voor de aanwezigen een minder prettige boodschap want nul in 2050 is niet genoeg meer. "We zullen na 2050 een negatieve uitstoot moeten hebben. Dat lijkt onhaalbaar maar hij was naar de Floriade getrokken met een concreet plan dat stoelt op vijf pijlers.

  1. Opslag van CO2 door meer natuur, bomen, biodiversiteit en een rijke bodem. We hebben daarvoor meer boeren nodig die wel op een andere manier aan de slag moeten. Als de bouw meer met hout, stro, vlas of hennep gaat werken kan dat het nieuwe businessmodel voor boeren worden want met biobased bouwen sla je veel CO2 op. Meer Europese bossen kunnen tot wel 25% van het Europese CO2 opvangen. Ook in een stedelijke omgeving kunnen bomen temperatuur verlagen. 
  2. Minder energie gebruiken want de beste energie is energie die je niet gebruikt. Energie kun je besparen door beter te bouwen en elektrisch te koelen en te verwarmen. Ook een shift van een dierlijk naar een plantaardig dieet draagt bij aan een betere wereld. Voldoende laadpalen zijn een teken van gastvrijheid. 
  3. Hernieuwbare energie door met zon en wind opwekken. We hebben als sector nog volop mogelijkheden door zonnepanelen op accommodaties en boven parkeervoorzieningen aan te leggen. Daarnaast moeten we inzetten op energieopslag want je moet tijden van weinig wind en zon ook doorkomen.
  4. Circulaire economie want de standaard moet herbruikbaar worden. We produceren als mensheid 2,2 miljard ton afval. De harde feiten zijn dat bij het verbranden van afval enorm voor CO2 wordt uitgestoten en we nog maar 7% van het plastic recyclen. 
  5. Fair, price, true price is hard nodig om om producenten in staat te stellen te verduurzamen.

Klimaatverandering verdient voor Van den Berg een topprioriteit. Belangrijk is dat de verduurzaming van de maatschappij voor iedereen haalbaar moet zijn. Voor de gastvrijheidssector biedt de verduurzaming naast kansen ook een verantwoordelijkheid. 

Koersdocument ‘Op weg naar klimaatneutraal toerisme’

Ewout Versloot lichtte namens de Werkgroep klimaatneutraal toerisme het koersdocument ‘Op weg naar klimaatneutraal toerisme’ toe. Deze werkgroep is ingesteld door de Taskforce Samenwerking Gastvrijheidseconomie. Het koersdocument bouwt voort op de duurzame onderzoeksagenda die CELTH met en voor de sector heeft opgesteld. Voor Ewout is het document vooral een startpunt. "We willen met dit koersdocument schetsen waar we staan en hoe we tot klinaatneutraal toerisme kunnen komen. Het is een startpunt vanwaaruit we samen kunnen werken.” Er gebeurt volgens Versloot al heel veel. "Op heel veel plekken wordt aan het verduurzamen van de sector gewerkt. Maar we moeten meer. Het is 

Drie rode draden

Uit de analyse in het koersdocument verschijnen een drietal rode draden. Deze spelen over de gehele linie, onafhankelijk van thema of subsector: 

  1. Innovatie. We hebben onze hoop gevestigd op een magic bullet die ons gaat redden. Maar zeker aan de mobiliteitskant is innovatie niet zo ver om daarmee de doelen te halen. We moeten daarop inzetten maar als bestemming moeten we rekening houden dat dat qua mobiliteit niet gaat lukken. 
  2. Gedrag. Hoewel veel consumenten en ondernemers duurzaamheid belangrijk vinden en duurzamer willen worden, hebben ze daarbij hulp nodig. Gewoontes, sociale normen en financiële hobbels zitten ieder mens in de weg. De sector kan daarmee helpen door duurzaam aanbod prominent in de etalage te zetten.
  3. Samenwerkingsstructuren. De huidige samenwerkingsstructuren zitten ons in de weg. Onze rollen, doelen, belangen en het financiële model botsen samen met de nieuwe realiteit.

Vijf acties

De werkgroep heeft vijf acties gedefinieerd die we als bestemming nu kunnen uitvoeren om versneld wezenlijke stappen te zetten richting klimaatneutraal toerisme in Nederland. 

  1. Start nu. Ondernemers moeten als ze iets kunnen verduurzamen dat nu doen. Begin in ieder geval met het opstellen van een eigen klimaatplan
  2. Neem regie. De overheid moet een heldere visie hebben met prioriteiten maar ook duidelijk maken wat mag en niet mag. Normeer, intensiveer en stimuleer gewenste acties.
  3. Biedt hulp. Brancheorganisaties, kennisinstellingen, overheden, voorlopende ondernemers en DMO’s ontwerpen samen programma’s om mkb-ers mee te nemen in een klimaatneutrale bedrijfsvoering.
  4. Leer en experimenteer. Er is al veel kennis over het beïnvloeden van duurzaam gedrag. Begin met pilots en leer zo wat wel of niet werkt. 
  5. Samenwerken. De bestemming Nederland verenigt zich in een actiegericht netwerk waarin we kennis en goede voorbeelden delen, vraag en aanbod samenbrengen en coalities initiëren om de gestelde doelen te realiseren.

Voor Verlsoot zit in die samenwerking de hoop. "Maar daarvoor zijn lef, leiderschap en transparantie nodig om het bestaande los te laten en verandering te omarmen.” Lef is volgens hem nodig om de minder eenvoudige keuze te maken. Leiderschap is gewenst als we keuzes maken die tot kritiek leiden. En transparantie maakt dat we open kaart spelen over onze belangen, onze zorgen en ons commitment. "De grootste uitdaging is de kloof tussen wat mensen willen en feitelijk doen.” 

Panelgesprek met de sector

In het panelgesprek gingen vijf ondernemers in gesprek over de kansen en uitdagingen van de klimaatverandering en de verandering die we moeten inzetten.

  • Tim Slager - Molecaten
  • Caroline de Greeff - VvKR / Fair2travel
  • Hedwig Sietsma - KLM
  • Saskia Geraeds - KHN / Huize Koningsbosch 
  • Chris Janse - Batavia Stad Fashion Outlet

De olifant in de kamer

De olifant in de kamer is natuurlijk de luchtvaart die met een uitstoot van 2% tot 3% nu nog een relatief klein aandeel in de wereldwijde CO2-uitstoot heeft. Maar dat gaat met de grote reducties in andere industrieën en de groei van de luchtvaart snel groeien tot wel 25%. Volgens Sietsma (KLM) is de magic bullet om de uitstoot te reduceren er nog niet: "We moeten het hebben van heel veel kleine stapjes. Alles helpt. Ook het recyclen van koffiekopjes of het taxiën op 1 motor.” De Greeff (VvKR/ Fair2travel) zit met haar reisorganisatie ook in kleine dingen die een grote impact hebben. "Wij organiseren alles heel bewust lokaal. Je ziet dat toeristen met kleinschalige accommodaties zich vele meer verbonden voelen met de lokale gemeenschap. Want die zijn heel belangrijk in het verduurzamen van verre bestemmingen.”

Gedragsverandering

Janse doet met zijn Batavia Stad Fashion Outlet vooral aan de herbestemming van overproductie en haalde een heikel punt aan. "Ik proef uit de discussie het narratief dat we veel moeten anders vergaat de wereld maar we moet meer toe naar dat het kan want dat is veel fijner.” Voor Janse is duurzaam gedrag geen project maar het moet in de haarvaten van ons gedrag gaan zitten.” Slager is wat cynischer over gedragsverandering. "Je zult consumenten echt moeten meenemen. Dat laat onverlet dat wij doorgaan met ons duurzame programma. We hebben op veel daken zonnepanelen liggen en zetten nu in op zonneboilers om zwemwater rechtstreeks te verwarmen.” 

Consistent beleid verwacht

En daarbij verwacht Slager van de overheid een consistent beleid. "Zorg dat er stabiliteit is zodat je duurzame maatregelen gedurende de levensduur van accommodatie economisch levensvatbaar zijn. Als je die zekerheid niet kunt bieden dan gaat de ondernemers voor de keuzes uit het verleden. Met een goed consistent beleid durven ondernemers te investeren in duurzaamheid.” Hij nog wel een pijnpuntje. "We zien veel innovatie voor wonen maar recreatie is echt wel iets anders. Er worden veel warmtesystemen ontwikkeld met een constante lage temperatuur die in de recreatie met wisselende bezettingen niet heel erg efficient zijn.” Ook Sietsma (KLM) had nog wel een hartenkreet uit onverwachte hoek. Zo moeten luchtvaartmaatschappijen verplicht al hun afval verbranden. "Dat is nu Europees beleid en daar moeten we vanaf.” Geraeds kijkt bij haar boutiquehotel Huize Koningsbosch ook naar de lokale gemeenschap. "We hebben vier openbare laadpalen waar ook dorpsbewoners kunnen laden.” 

Keurmerken niet voor de consument

Door het panel werden in de communicatie naar de consument de keurmerken wel ter grave gedragen. De Greeff (VvKR/Fair2travel) was daar heel stellig in. "Ik geloof niet in keurmerken voor communicatie naar de consument. Het zijn er in toerisme alleen al meer dan 20. Dat gaat de consument nooit volgen. Keurmerken zijn wel goed voor ondernemers om stappen te zetten op de punten die voor hen belangrijk zijn.” Slager was ook kritisch. "Ik vraag me af of consumenten op basis van een keurmerk hun keuze maken. Geraeds (KHN/Huize Koningsbosch) ziet dat veel mensen weinig kennis hebben van duurzame keurmerken. "Daar moeten we wat aan doen.”

Leiderschap nodig

Voor Sietsma (KLM) vraagt verduurzaming om harde keuzes. "We hebben nu leiderschap nodig om voor de lange termijn die harde keuzes te maken.” Voor KLM betekent dat bijvoorbeeld concreet om te onderzoeken of vluchten onder de 500 kilometer door de trein vervangen kunnen worden. "We zijn al gestopt met een vlucht op Brussel en zoeken nu uit hoe we op korte vluchten het vliegtuig door de trein kunnen vervangen. Maar dan is het bijvoorbeeld wel noodzakelijk dat we bagage kunnen doorlabelen."

Toerismetop 2023 naar Drenthe

Aan het eind van het plenaire programma droeg gedeputeerde Jop Fackeldey van gastprovincie Flevoland het stokje over aan gedeputeerde Henk Brink van de provincie Drenthe die in 2023 de Toerisme Top mag organiseren. Fackeldey was blij met de grote opkomst op de Floriade en was vooral gecharmeerd van de uitspraak van Reinier van den Berg: ‘Ben je buurman te groen af’. Daarop repliceerde Brink: "Aan het eind van de rit begint het gedrag bij jezelf. Kijk niet te veel naar je buurman.” 

Trefwoorden: beleid, toerisme, duurzaam toerisme

CELTH
 





||| Nieuws |||

29/03/24
Exclusief voor leden
Winstgevendheid Vlaamse logissector omhoog
Mooi onderzoek van onze zuiderburen. De helft van de Vlaamse logiesaccommodaties schreef in 2023 zwarte cijfers. Voor 2024 verwacht bijna de helft van de uitbaters dat de prijzen van de logies zullen stijgen.
29/03/24
Exclusief voor leden
Dierentuinen scoren hoger op bezoekersloyaliteit dan attractieparken
Attractieparken scoren lager op bezoekersloyaliteit dan dierentuinen. De top acht qua loyaliteit telt zeven dierentuinen.
29/03/24
Nederlandse Kampeerauto Club (NKC) doneert 8.000 bomen
De NKC heeft bijna 4 voetbalvelden met bomen gedoneerd voor de Nederlandse bossen. Op deze manier wil de NKC bijdragen aan de toekomstige weerbaarheid van de bossen en de biodiversiteit versterken.
29/03/24
Exclusief voor leden
De meest favoriete kampeerbestemmingen van Nederlanders
Wat zijn de meest favoriete kampeerbestemmingen van Nederlanders? Reis- en boekingsportal camping.info dook in haar data en komt met de resultaten.
29/03/24
Exclusief voor leden
Uitstoot Europese luchtvaart groeit met 16%
De CO2-voetafdruk van de luchtvaart in Europa is in 2023 met 16% gegroeid. Dat is 4% van de totale CO2-voetafdruk die in Europa wordt gegenereerd.
29/03/24
Geopark Schelde Delta erkend als UNESCO Geopark
Het gebied van de Schelde en de Scheldemonding is geologisch, cultuurhistorisch en landschappelijk uniek. Zo uniek zelfs, dat de regio zich voortaan een UNESCO Global Geopark mag noemen.
29/03/24
Dirk Beljaarts vertrekt bij Koninklijke Horeca Nederland
Na een periode van ruim negen jaar vertrekt Dirk Beljaars voor de zomer als algemeen directeur van Koninklijke Horeca Nederland (KHN).
29/03/24
Nieuwe waterspeeltuin voor Burgers’ Zoo
De Arnhemse dierentuin Burgers’ Zoo heeft een nieuwe waterspeeltuin geopend. Centraal staat een kabbelend beekje waar in en rondom kan worden gespeeld.

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
14/05/24
14/05/24 t/m 14-05-24: Bekendmaking ‘Top 10 Meest Innovatieve Vakantieparken van de Benelux’
Op dinsdag 14 mei organiseert Pleisureworld bij Yala in Emmeloord de bekendmaking van de ‘Top 10 M...
05/06/24 t/m 07-06-24
05/06/24 t/m 07-06-24: THE INC Conference
Van 5 tot en met 7 juni 2024 is de Hotelschool The Hague gastheer van de internationale INC Conferen...
11/06/24
11/06/24 t/m 11-06-24: Openhuis Posta7 - FEC & Retailtainment
Op dinsdag 11 juni organiseert Pleisureworld Openhuis bij FEC Posta7. Dat is dé hotspot ...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...