Geplaatst op: 15-06-2022
Auteur: Ton Vermeulen
NRIT

Veel innovatie op Kennisdag Landelijke Data Alliantie

Veel innovatie op Kennisdag Landelijke Data Alliantie

De Landelijke Data Alliantie organiseerde half april haar tweede officiële Kennisdag in Amersfoort. In de ochtend was er veel aandacht voor de nieuwe basisstatistieken die dit jaar met de eerste resultaten naar buiten komen. Daarnaast stonden de zes innovaties in toeristisch onderzoek in de spotlight. In de middag gingen de deelnemers zelf aan de slag in een viertal workshops. Een verslag van een inspirerende dag.

De basis op orde - Marieke Politiek

De kick-off was voor Marieke Politiek (voorzitter LDA) die de aanwezigen meenam in de activiteiten van de LDA in de afgelopen periode: "Er is hard gewerkt aan een aantal nieuwe basisonderzoeken zoals het Onderzoek Inkomend Toerisme (OIT), het Onderzoek Inkomend Dagbezoek (OID), het CBS Vakantieonderzoek en de gedachtevorming rond een nieuw Vrijetijdsonderzoek.” Naast de activiteiten rond de basisdata is ook gewerkt aan de standaardisering van onderzoek. "De R&T Standaard is een lijvig document geworden met veel definities en bronnen rond omvang en profiel van bezoekers en de customer journey. Verder zijn nieuwe databronnen aan het werkprogramma van de LDA toegevoegd zoals de Leefstijlvinder. We willen daarover onder de LDA-vlag meer kennis delen.” Bij het op orde brengen van de basis hoort zeker het project rond aanboddata. "Daar is lang weinig aandacht voor geweest maar krijgt nu eindelijk de erkenning in de basisstatistieken die het verdient.” In het kielzog van Perspectief 2030 zijn er ook diverse pilots geweest rond bezoekersmanagement.

De LDA is ook zeer actief op innovatie in onderzoek. Marieke: ”Dat kunnen nieuwe databronnen zijn die praktisch en toepasbaar gemaakt worden voor de toeristische sector. Zo hebben we pilots gedaan rond financiële transactiedata, een test met Nederlandse en Duitse verplaatsingspanels om zowel binnenlands als inkomend dagbezoek te meten en hebben we samen met MarketingOost gewerkt aan een Datahub in Overijssel.”

Kennisdeling is een van de belangrijke speerpunten van de LDA. Ook daarop kon Marieke voortgang melden. "Cijfers delen we in rapporten maar ook in diverse dashboards zoals in het dashboard Vakantiegedrag de oude CVO-data (2017-2020) en Arbeidsmarktmonitor Gastvrijheidssector. Verder is sinds de zomer van 2021 de LDA Kennisbank online. Die zorgde voor een sterke groei van bezoekers aan de LDA-website naar zo’n 2.500 bezoekers op jaarbasis.” Toch was er ook relativering door Marieke. "We zijn een beginnende website, de aantallen groeien maar we moeten nog wel zieltjes proberen te winnen.”

Vragen om data in den lande te over en daarvoor probeert de LDA het brede palet aan wensen te faciliteren. "Zo krijgen we vragen over een binnenlands imago-onderzoek en blijft regionalisering van data een topic. "We gaan daarom starten met een project rond drie varianten van regionale databehoefte. Gericht op drie verschillende typen gebruikers. Ook denken we over nieuwe KPI’s rond de impact van toerisme.” Een mooie start daarvoor is het DDL-project ‘Waardevol toerisme is werken aan balans’.

"We richten ons ook op het verder activeren en professionaliseren van het netwerk”, vertelde Marieke die het LDA-netwerk wil uitbreiden met relevante stakeholders. "We gaan ook werken aan een nationale strategie op data voor toerisme en onderzoek doen naar additionele financiering en subsidiemogelijkheden voor de LDA.” Marieke hoopt dat die strategie hetzelfde vliegwiel krijgt als Perspectief 2030 waarvan je nu overal regionale uitwerkingen ziet.” Daarnaast blijft kennisdeling belangrijk. "We blijven ook webinars organiseren omdat het wel prettig is om snel vanuit je eigen locatie kennis op te doen.”

Diana Korteweg Maris - Aanbod logiesaccommodaties in kaart brengen

Diana Korteweg Maris van het HZ Kenniscentrum Kusttoerisme gaf een toelichting op het project om het aanbod aan logiesaccommodaties beter in kaart te brengen. "Iedereen denkt dat we het aanbod goed in beeld hebben maar dat ligt niet zomaar op de plank. Het is heel belangrijk dat je weet waar je aanbod zit als je bijvoorbeeld wilt werken aan spreiding.” Diana ziet allerlei regionale initiatieven maar we kunnen dit in haar optiek beter landelijk aanvliegen. Daarnaast is er op andere beleidsterreinen zoals Vitale Vakantieparken en Ondermijning behoefte aan inzicht in het aanbod. Het HZ Kenniscentrum Kusttoerisme is de trekker van dit project omdat deze kennisorganisatie in Zeeland het aanbod al in kaart heeft gebracht. Het afstemmen van definities was een eerste maar belangrijke stap. "We zijn gestart vanuit de CBS-definities omdat die weer synchroniseren met Eurostat en daarmee zorgen voor de internationale aansluiting. Daarna hebben we gekeken naar andere (open) databronnen die we mogelijk kunnen gebruiken. Zoals het Kadaster, Basisregistratie Topografie, Basisregistratie Adressen en Gebouwen, KvK Handelsregister en Lisa Vestigingsregister.” De afgelopen periode is daarmee een proef gedaan in drie gemeenten met een gevarieerd toeristisch profiel: Veere, Utrechtse Heuvelrug en Ommen. "Het resultaat hebben we vergeleken met reeds beschikbare aanbodbronnen bij NRIT, MarketingOost, de gemeente Utrechtse Heuvelrug en het Kenniscentrum Kusttoerisme.” Niet geheel onverwacht is geen van de bronnen compleet, zelfs gecombineerd dekken ze slechts 80% van het aanbod. "Wij zijn best al tevreden met 80% maar je hebt echt alle bronnen nodig om tot een redelijk overzicht van het aanbod te komen en zelfs dan ben je nog niet compleet. Wel is de vraag hoever je gaat en wat relevant is voor beleidsvragen als je wilt streven naar 100%.” De conclusie is dan ook dat de voorgestelde aanpak op landelijke schaal veel inzicht geeft in het logiesaanbod. "Maar de uitvoering is complex, automatisering op kleine schaal is lastig en ervaring met aanboddata noodzakelijk.” Daarom heeft een landelijke aanpak de voorkeur. "Een gezamenlijke aanpak genereert veel schaalvoordelen in automatisering van data processing, kennis van databronnen en beheer van data”, stelde Diana die met haar werkgroep een gezamenlijke opdrachtformulering adviseert om een aanboddatabase te creëren en te onderhouden voor heel Nederland. Haar ideaalbeeld is dat we nooit meer het antwoord schuldig blijven op de schijnbaar simpele vraag ‘Hoeveel campings hebben we in Nederland’.

Evelien Visser – Dashboard Vakanties van Nederlanders

Evelien Visser van NBTC demonstreerde het gloednieuwe dashboard dat inzicht geeft in het vakantiegedrag van Nederlanders. In dat dashboard is nu alle vakantiedata uit het oude CVO voor de jaren 2017 tot en met 2020 opgenomen. Gebruikers kunnen zelf analyses maken voor zowel binnenlandse als buitenlandse vakanties op vakantiekenmerken, boekgedrag, bestedingen en persoonskenmerken. Het is de bedoeling dat de data uit het nieuwe CBS Vakantieonderzoek aan het dashboard wordt toegevoegd. Dat onderzoek is in 2021 in overleg met de provincies gestart. Het CBS richt zich op 10.000 respondenten die alle vier de kwartalen hebben meegedaan aan het onderzoek. Hoe enorm die taak is bleek wel uit het feit dat daarvoor ruim 100.000 brieven aan Nederlanders van 15 jaar en ouder zijn gestuurd. Het veldwerk voor 2021 is afgerond en ook voor het onderzoeksjaar 2022 is het veldwerk al gestart. In juni 2021 zijn de eerste resultaten beschikbaar.

Anke ten Velde - Internationaal dag- en verblijfsbezoek

Anke ten Velde van NBTC is al jaren druk met het nieuwe onderzoek naar internationaal dag- en verblijfsbezoek. "Het proces heeft lang gelopen”, vertelde ze de aanwezigen. "In oktober 2019 hebben we ons voor het eerst gebogen over een nieuwe onderzoeksopzet.” Corona zorgde voor omstandigheden waardoor ze weer naar de tekentafel moesten, "want voor een bezoekersonderzoek heb je wel bezoekers nodig”, stelde ze droogjes. Het nieuwe onderzoek moest niet alleen landelijke maar ook regionale inzichten opleveren in alle buitenlandse bezoekers aan ons land. Anke vatte het samen: "Het onderzoek moest niet alleen meer actuele maar ook betere inzichten opleveren in het internationaal dag- en verblijfsbezoek aan ons land én breed worden gedragen.” Het onderzoek is daartoe in co-creatie met de sector en de provincies opgezet en een lang gekoesterde wens om ook inkomend dagbezoek in kaart te brengen werd ingelost. De financiering van een zo kostbaar onderzoek was niet eenvoudig. "Maar in de zomer van 2021 kwam ook dat rond en in augustus hebben we de eerste pilot gedaan in België.” In tegenstelling tot het eerdere onderzoek uit 2014 worden respondenten niet meer bij de logiesaccommodaties geworven. Anke: "We werken nu met online panels van 10.000 personen in de herkomstlanden. We gaan in 13 landen onderzoek doen waarmee we 80% van het verblijfsbezoek gedetailleerd in kaart kunnen brengen.” De resultaten worden met de sector gedeeld in een online dashboard.

Het onderzoek volgt de herstart van de bezoekerseconomie met in oktober 2021 de eerste onderzoeken in Duitsland en België. In april 2022 zijn het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Spanje toegevoegd. De andere landen volgen snel. "Voor het toeristisch dagbezoek richten we ons op de Duitse regio’s Nordrhein Westfalen en Niedersachsen en in België op Vlaanderen.” Het totale onderzoek moet inzicht geven in de customer journey en het profiel van de buitenlandse bezoekers, in de (economische) impact van het inkomend toerisme geven, de aandelen van de diverse typen bezoekers in kaart brengen en inzicht geven in de verhouding dag- versus verblijfsbezoek vanuit Duitsland en België. In oktober 2022 wordt het veldwerk voor het inkomend dagbezoek afgerond en komen aan het eind van het jaar de resultaten beschikbaar. Het onderzoek naar het inkomend verblijfsbezoek loopt wat langer, tot in januari 2023 en een kwartaal later komen de jaarresultaten beschikbaar. Tussentijds worden op een dashboard al deelresultaten gepresenteerd. "We praten nu al over de vervolgcyclus van dit onderzoek”, vertelde Anke die ook de innovatie voor dit onderzoek niet uit het oog is verloren. "Tegelijk met het Onderzoek Inkomend Toerisme worden pilots opgestart met alternatieve databronnen. Zo kunnen we er kennis mee maken en de resultaten relateren aan het reguliere onderzoek.”

Innovatie in onderzoek - Inge Huizinga

Inge Huizinga van NBTC gaf een update van de pilots die de Landelijke Data Alliantie heeft opgezet met de aanvullende financiering van het ministerie van EZK. In deze pilots werden innovatieve technieken toegepast. De eerste drie kregen een summiere toelichting, veelal omdat ze nog lopen. Meer ruimte was er voor de laatste drie pilots.

1 Arbeidsmarktmonitor

In 2020 is het dashboard Arbeidsmarktmonitor live gegaan dat nu is uitgebreid met regionale data en een verbreding naar hele de gastvrijheidssector. Een volgende stap is het toevoegen van nieuwe cijfers over 2021.

2 Analysemogelijkheden GIS

Er is onderzocht of het vertalen van OIT-data in kaartlagen die worden verrijkt met open source data nieuwe inzichten geeft. De onderzoekers zitten momenteel midden in het proces en experimenteren met verschillende kaartlagen.

3 GPS tracking Duitse bezoekers

Samen met een Duitse partner, die een panel heeft met Duitsers die via een app mogen worden gevolgd, is onderzocht of GPS-data inzicht geeft in het verplaatsingsgedrag van Duitsers die naar Nederland reisden. Vooral de eerste heatmaps maakten veel indruk. De publicatie van de resultaten wordt in mei 2022 verwacht.

4 NVP panel voor het meten van vrijetijdsgedrag

De vraag die in deze pilot centraal stond was of we met inzichten uit het Nederlands Verplaatsingspanel het Continu Vrijetijdsonderzoek kunnen vervangen. In het Nederlands Verplaatsingspanel zitten 10.000 mensen die in een app vragenlijsten krijgen voorgeschoteld en ook continu hun locatie delen. Aan het type beweging zie je of ze bijvoorbeeld wandelen, fietsen of zich anders verplaatsen. Het is een zuivere meting, waar de onderzoekers geen last hebben van herinneringseffecten en er geen interpretatieverschillen zijn want de definitie van de activiteiten staat vast. Er is gekeken naar de 25 belangrijkste vrijetijdsactiviteiten van Nederlanders. Als extraatje geeft deze data ook inzicht in routes en heatmaps. Verder kun je teruggaan in de tijd en bewoners en bezoekers onderscheiden. In potentie is er veel mogelijk met het NVP en wordt er veel data gegenereerd. Dat plaatste de onderzoekers weer voor nieuwe uitdagingen. Inge: "Het is een nieuw soort meten en we moeten leren anders naar data te kijken.”

5 Datahub en voorspelmodel Overijssel

Ellen Ruiter en Guido Wapstra van MarketingOostdeden verslag van het proces om tot een Datahub Vrijetijdseconomie Overijssel te komen. "Datagedreven werken wordt steeds meer de norm. Maar de vrijetijdseconomie werkt nog niet heel erg datagedreven en daaraan wilden we een boost geven”, vertelden ze de aanwezigen. Er is veel vraag naar data maar het is onduidelijk waar die is en veel data is in Excel opgeslagen. "Daarom hebben wij ons de vraag gesteld hoe je data op 1 plek bijeen kunt brengen en kunt visualiseren.” De LDA stapte in zodat ook andere regio’s konden profiteren van de kennis die in Overijssel werd opgedaan. De Overijsselse Datahub is samen met ESRI Nederland gebouwd waarbij steeds kennis en vaardigheden zijn overgedragen aan Marketing Overijssel. Om niet lukraak allerhande data in de hub te plaatsen is gekozen om alleen data op te nemen die voortvloeit uit projecten van Marketing Overijssel. De data wordt gevisualiseerd rond vier thema’s in de Datahub. Het project kenmerkte zich door een flinke leercurve met veel learnings waar andere regio’s weer van kunnen profiteren:

  • Zorg dat je data op orde is.
  • Zorg voor een geografische component en zorg dat deze up tot date is
  • Databeleid is heel belangrijk neem zonder uitdrukkelijke toestemming geen persoonsgegevens op
  • Stem af met de dataleverancier
  • Maak scherpe keuzes in de data die je in de hub zet
  • Realiseer je dat je technische kennis nodig hebt
  • Uitdaging is het inspireren en informeren van stakeholders
  • Focus na de realisatie op de doorontwikkeling

De Datahub van Overijssel kan voor andere regio’s worden gekopieerd zodat deze een vliegende start kunnen maken. "Dat zou ook mooi zijn voor Overijssel want dan kunnen we benchmarken met andere regio’s.”

6 Financiële transactiedata

Nico Heerschap deed namens het CBS verslag van een experiment rond financiële transactiedata. Gebruikers verwachten meer, frequentere en gedetailleerdere data en financiële transactiedata zouden daarin kunnen voorzien. Toch begon Nico zijn uitleg met een flinke disclaimer: "Er zijn rond dit type data vaak hoge verwachtingen maar uit de pilot kwamen vooral veel mitsen en maren.” Bij financiële transactiedata gaat het om de interactie tussen koper en verkoper waarbij een goed, dienst of informatie wordt geleverd met een financiële transactie die door een financieel systeem wordt gefaciliteerd. Er is data bij banken, creditcardmaatschappijen, payment providers, toezichthouders en branchevertegenwoordigers. Bij online betalingen van diensten zoals tijdens reizen of op vakantieparken heb je wel transactiedata maar is het de vraag waar en wanneer de dienst wordt geconsumeerd. Het feit dat er in toerisme veel met tussenpersonen en platforms wordt gewerkt betekent nog eens dat de aangeschafte diensten uit zicht raken. Dat maakt het lastig om data te relateren aan toerisme want je wilt eigenlijk alleen betalingen meenemen van mensen die daadwerkelijk op de bestemming zijn geweest. Toerisme is ook een dynamische wereld met veel mutaties in betaalsystemen, je loopt daarom het risico op dubbeltellingen.

De toerismedefinitie die reizen buiten de eigen leefomgeving centraal stelt, is bovendien lastig te operationaliseren. "Men denkt dat het gebruik van financiële transactiedata leidt tot snellere, frequente en betere statistieken. Maar dat blijkt tegen te vallen”, stelde Nico. "In de transactiedata zit onvoldoende informatie om meer te weten te komen over de bezoeker. Je weet vooral veel over de verkoper.” Daarnaast is de juridische basis van data is best spannend. Dat moet je goed regelen. Ondanks al die bezwaren vond Nico dat we zeker verder moeten experimenteren met financiële transactiedata. "Want ‘the proof of the pudding is in the eating’ en ook andere statistieken hebben mitsen en maren.”

Middagprogramma

In de middag gingen de aanwezigen aan de slag met het DDL-project Waardevol Toerisme is werken aan balans, de Doughnut Economy, de Customer Journey van de R&T Standaard en het LDA-werkprogramma voor de komende jaren.

Topics:LDA
Trefwoorden: onderzoek, data, toerisme, recreatie, vrije tijd

CELTH
 





||| Nieuws |||

20/03/24
Groningen Store organiseert schattenjacht in de stad
De Groningen Store bestaat vijf jaar en viert dat met een nieuwe webshop en een schattenjacht in de stad. Daarmee worden inwoners op een bijzondere manier bij de VVV betrokken.
20/03/24
Exclusief voor leden
Campagne door dmo's Finland rond 'gelukkigste bevolking ter wereld'
Finland is vandaag voor het zevende opeenvolgende jaar uitgeroepen tot het land met de gelukkigste bevolking ter wereld, volgens het World Happiness Report 2024* van de Verenigde Naties. Visit Finland en Helsinki Partners zetten dat in voor een campagne om een klein groepje bezoekers de lifehacks te laten ervaren met een masterclass.
07/03/24
NS station Leeuwarden steunt museum Princessehof
Spoorbedrijf NS wil meer doen met maatschappelijke partners. Concreet is dit te zien in het station ...
08/02/24
Bewonerscampagne Amsterdam laat bijzondere gezichten zien
Woensdag 24 januari lanceerde amsterdam&partners de nieuwe bewonerscampagne ‘Amsterdam verruimt je blik’, een campagne die het gevoel van trots bij Amsterdammers vergroot door de rijkdom aan perspectieven en initiatieven van Amsterdammers in beeld te brengen.
06/02/24
Ludieke zomercampagne Visit Zuid-Limburg: Don’t Vlaai Away
Don’t Vlaai Away is de ludieke aftrap van de zomercampagne van Visit Zuid-Limburg. De Limburgse DMO wil hiermee Nederlanders verleiden hun vakantie in eigen land te vieren en is een knipoog naar de Europese erkenning van de Limburgse vlaai als beschermd streekproduct.
01/02/24
Brabant zet vol in op bezinningstoerisme met Ons Kloosterpad
De toekomst van Ons Kloosterpad in de provincie Noord-Brabant is veiliggesteld. De provincie Noord-Brabant, Vereniging Samenwerkende Kloosters en Visit Brabant hebben daartoe een overeenkomst gesloten.
01/02/24
Apollo zet webportaal op voor reisagenten
Nu gaat de touroperator ook live met Apollo Partner Web die het mogelijk maakt voor lokale reisbureaus en agenten om klanten direct in te boeken.
31/01/24
Exclusief voor leden
Boekingen mei- en zomervakantie +30% bij Sunweb
Januari en februari zijn misschien wel de grauwste maanden van het jaar maar het boekingsseizoen is volop in beweging. Touroperator Sunweb meldt op basis van onderzoek dat ruim 1 op de 5 personen begint hun vakantiegeluk al bij het zoeken naar de reisbestemming.

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...
25/06/24 t/m 28-06-24
25/06/24 t/m 28-06-24: Atlas Annual Conference 2024
Onder het thema 'Navigating the Future' organiseert de Breda University of Applied Sciences van 25 t...