Geplaatst op: 27-11-2021
Auteur: Ton Vermeulen en Peter Bekkering
NRIT
Publicatie: 2021-04

Reframing Urban Tourism

Ko Koens lector New Urban Tourism

Reframing Urban Tourism
Ko Koens: “De omslag die moet komen is zo radicaal, dat vereist hele nieuwe businessmodellen”

Onlangs heeft Ko Koens als lector New Urban Tourism van Inholland zijn inaugurele rede Reframing Urban Tourism gehouden. Daarin schetst hij een radicale, systemische verandering voor het toerisme zoals we dat tot nu toe kennen. New Urban Tourism gaat in de optiek van Koens over toerisme in het dagelijks leven. Niet over grote attracties maar bijeenkomen in een lokaal gebied en leven als een ‘local’.

Koens is een man met een missie, een man met de juiste vragen maar hij geeft eerlijk toe dat ook hij nog geen antwoorden heeft. Met twee Urban Labs gaat hij aan de slag om samen met de wijken te zoeken naar de antwoorden die hopelijk een New Urban Tourism opleveren. Een inspirerende en prikkelende monoloog met verrassende inzichten.

Toerisme reframen?

"Mijn rede gaat over hoe je toerisme kunt reframen, hoe kun je anders nadenken over toerisme om te zorgen dat je verder kunt komen als bestemming en toeristische industrie.”

"Tijdens corona hoorden we veel over het anders opbouwen, verbeteren en vernieuwen van toerisme. Op dit moment zie je dat die discussie helemaal is verstomd. Dat is begrijpelijk want we hebben in het eerste coronajaar de sector onvoldoende handelingsperspectief gegeven. Want als je toerisme anders wilt opbouwen, hoe doe je dat dan? Die vraag hebben we toen en nog steeds niet beantwoord.”

"We moeten toerisme herwaarderen en de maatschappelijke waarde meer naar voren brengen”

Toerisme is consumptiegoed. Of toch niet?

"Als je toerisme puur ziet als een economische sector en heel sterk de nadruk legt op het economisme dan maak je van toerisme een consumptiegoed. Je betaalt ervoor en dan ga je consumeren. Als je primaire doel is dat mensen geld achterlaten dan is het logisch dat mensen zich als consumenten gaan gedragen en ze niet intrinsiek gemotiveerd zullen zijn om iets positiefs achter te laten. Als je de nadruk gaat leggen op die bredere maatschappelijke waarde dan kom je wellicht tot een gelijkwaardige relatie tussen gasten en host. Daarom moeten we toerisme herwaarderen en de maatschappelijke waarde meer naar voren brengen. Iedereen is het erover eens dat we als sector maatschappelijke waarde moeten toevoegen. Maar dan komt de moeilijke vraag: Hoe gaan we dat doen?”

Het kantelpunt

"Volgens mij is een belangrijk kantelpunt binnen stedelijk gebied dat we het niet meer moeten hebben over dualiteiten als de toerist versus de bewoner, productie versus consumptie, toerisme versus leisure. Dat soort verschillen benadrukken, helpt niet. We moeten mensen niet in een hokje stoppen van jij bent een bezoeker en jij een bewoner. We moeten veel meer kijken naar de rollen die mensen op bepaalde momenten spelen. Je kan als bezoeker een rol spelen van een bewoner waarbij je gedrag lijkt op dat van een bewoner. Maar tegelijkertijd kan een bewoner een rol spelen van een toerist als hij bijvoorbeeld een ander deel van zijn stad bezoekt.”

Welke ervaring past bij welke rol?

"Een mooi en ander perspectief wordt nu al vormgegeven door de zogenaamde ‘digital nomads’ en internationale studenten. Zijn dat bewoners? Of bezoekers? Of zitten ze er een beetje tussenin? Ze zullen zich vaker als een bezoeker gedragen omdat ze meer tripjes maken. Tegelijkertijd hebben ze wel het gevoel dat ze -weliswaar tijdelijk- bewoner zijn. Eigenlijk is iedereen in een stedelijk gebied een (tijdelijke) bewoner maar kan ook een toerist zijn. Vervolgens moet je kijken wat voor soort ervaringen je kunt aanbieden om gewenst gedrag van een persoon met een bepaalde rol te stimuleren. Hoe kunnen ze dan maximaal positief bijdragen aan hun omgeving? In plaats van dat ze alleen maar komen consumeren.”

Kijken naar stromen bezoekers

"Wat je nu vaak ziet is dat overtoerisme op de hele stad wordt geplakt. Dat is natuurlijk niet zo. De problemen met toerisme zijn vaak juist heel erg lokaal. Het zijn zogenaamde hyperlokale problemen. Bepaalde plekken zijn echt superdruk maar ben je één of twee straatjes verder dan is het heel erg rustig. Als je gaat kijken naar het voorkomen van dergelijke problemen, dan heeft het geen zin om op stedelijk niveau te kijken. Zelfs hetwijkniveau is te groot. Ook het kijken naar een plek waar het druk is, gaat niet helpen. Ik wil juist de nadruk leggen op stromen van bezoekers en bewoners. Waar komen die elkaar tegen? Waar gaan ze heen?”

Voorbeeld: Rotterdam -Zuid

"Voorbeeldje. Je wilt in Rotterdam-Zuid toerisme stimuleren. Een logische aanpak is dan om te kijken welke gebieden interessant zijn voor bezoekers en wat bewoners interessant zouden vinden aan bezocht worden. Hiermee kun je dus gaan kijken waar je wel of geen bezoekers wilt hebben en waar je wilt dat er interactie tussen bezoekers en bewoners plaatsvindt. Hoe kun je een bezoekersstroom zo opzetten dat je bepaalde ervaringen in de buurt creëert zodat het voor personen aantrekkelijk wordt een gebied te bezoeken op een wijze die aansluit bij het gebied die bovendien meerwaarde biedt voor het gebied. Dan zit je heel erg op het sturen van de stroom in plaats van het gebied zelf. "

De positieve bril

"Het valt me op dat mensen vooral de negatieve aspecten van toerisme willen verminderen. Dat is begrijpelijk. Maar als je wilt zorgen dat toerisme niet negatief geframed blijft, moet je kijken naar de meerwaarde van toerisme. Hoe kun je toerisme benutten om gebieden te verbeteren. Dat is een compleet andere manier van kijken: een problematiek benaderen met een positieve bril. Je moet in mijn optiek een positieve blik hebben om netto tot positieve resultaten te komen. Als je activiteiten gericht zijn op het weghalen van negatieve aspecten, kom je netto maximaal op nul uit. Als je doel is positieve aspecten te creëren, dat gaat natuurlijk niet allemaal lukken, dat snap ik ook wel, dan kun je op nul of een beetje positief uitkomen. Pas dan kun je veranderingen creëren.”

Living like a local

"Het leuke van New Urban Tourism is dat je daar toeristen krijgt die zich als locals willen gedragen en locals die deels toeristen worden. Als gevolg van die twee bewegingen komen groepen dichter bij elkaar te liggen. Maar dat is niet makkelijk want hoe komen we tot interventies, experimenten, innovaties die een positieve impact van toerisme kunnen veroorzaken? Niet met het verplaatsen van best practices van Barcelona naar Amsterdam. Daar geloof ik niet in omdat de context altijd anders is. Je moet processen in de stad begrijpen.”

Overtoerisme? "Het zijn zogenaamde hyperlokale problemen”

Hoe dan?

"Hoe je dat precies moet doen blijft de million dollar question. Hoe krijg je al die mensen aangesloten en betrokken. Dat blijft de kernvraag voor toerisme. Complicerende factor is dat toerisme overal tussenin zit. Je moet dus met iedereen praten en dientengevolge is het moeilijk om met iemand echt de diepte in te gaan. Daarin wil ik de komende jaren experimenteren. Wat werkt wel en wat werkt niet. Dat laatste is misschien wel belangrijker dan wat wel werkt.”

Urban Labs

"Inholland heeft in zowel Amsterdam als Rotterdam Urban Labs. Met de Living Lab gedachte gaan we in zo’n gebied experimenteren. Dat we echt de diepte ingaan en continuïteit bieden. Niet een afstudeeronderzoekje doen en weer weg. We zitten er meerdere jaren en bouwen kennis op kennis. Daarmee kunnen we meerwaarde bieden.”

Je moet het oneens met elkaar kunnen zijn

"De meeste mensen die ik spreek, willen echt veranderen zodat hun plek mooi blijft. Wat je ziet is dat heel veel mensen vastzitten in hun systeem en hun reacties. Wat nodig is voor alle partijen is openheid en empathie voor de ander. En dus ook voor de andere partij. Bij debatten zie je nu dat mensen als het spannend wordt in de verdediging schieten. En dan krijg je tegenstellingen. We moeten niet vergeten dat een bewoner nu eenmaal een ander belang heeft dan een ondernemer die zijn geld met toerisme moet verdienen. Wat nodig is dat mensen een gesprek met elkaar kunnen voeren waarin ze het oneens met elkaar kunnen zijn maar wel op een manier dat ze het aanvaarden van de ander. Dat het niet noodzakelijkerwijs leidt tot conflicten. Kun je over je schaduw heenstappen, empathie opbrengen voor de ander en snappen wat er aan de hand is?”

Voorbeeld: De Dam

"Ander voorbeeld is de Dam in Amsterdam. De hotspot van toeristisch Nederland. Je kunt daar nog steeds kijken naar stromen mensen. Waar komen ze vandaan, waar zijn ze en waar gaan ze naar toe? Als je die inzichten hebt, kun je gaan kijken naar de fysieke inrichting van zo’n gebied. Wordt het te druk op de Dam dan kun je iets veranderen om zo’n gebied beter te laten doorstromen. Of kun je mensen op een andere manier door het gebied geleiden. Aan de andere kant zijn er gebieden waar het altijd al heel erg druk was en dat ga je niet veranderen. Als je daar iets aan wilt doen moet je iets met regulering of prijzen doen. Maar het is het centrum, daar is het al eeuwen gewoon druk.”

Nieuwe businessmodellen

"De omslag die moet komen is zo radicaal, dat vereist hele nieuwe businessmodellen. Want het is essentieel dat mensen zich met een bedrijf in toerisme kunnen bedruipen. Het vereist nieuwe manieren om te onderzoeken of we op een bepaalde plek wel toerisme willen. We moeten naar nieuwe methoden om succes te meten. Het is lekker makkelijk om bezoekersaantallen te tellen maar daaruit meet je niet het succes. Er moeten best veel dingen veranderen. Daarover moeten we met elkaar kritisch reflecteren. Wat moet er anders en hoe kunnen we dat veranderen. Het zal geen continu succesverhaal worden. Er gaan dingen fout, reken daar maar op.”

Wanneer geslaagd?

"Als we tot een beter begrip zijn gekomen hoe toerisme werkt en ideeën hebben hoe we op een meer duurzame manier met toerisme om kunnen gaan die de stad beter maakt. Als we manieren hebben gevonden om toerisme ondergeschikt te maken aan de stad. Dat toerisme de stad kan helpen om actuele problemen op te lossen. Als we daar komen, dan begint het zoden aan de dijk te zetten.”

Radicaal denken

"Als we echt radicaal willen gaan dan kun je jezelf afvragen of bezoekers geen politieke rechten en stemrecht moeten krijgen. Zij zijn immers ook gebruikers van de stad. Dat lijkt me voorlopig nog een brug te ver, maar het is wel zaak om ook eens serieus na te denken en te filosoferen over dit soort ideeën en te kijken of we ze kunnen gebruiken om met een andere blik naar leisure en toerisme te kijken.

Trefwoorden: toerisme, stedelijk toerisme, beleid, duurzaam toerisme, reset, verandering, erframing, living labs

CELTH
 





||| Nieuws |||

19/03/24
Exclusief voor leden
Brussels Airport zorgt voor 26.000 banen
De economische activiteiten op en rond Brussels Airport dragen netto 5,4 miljard euro bij aan het Belgische bruto binnenlands product. Dat blijkt uit een studie over de economische impact van de luchthaven, uitgevoerd door onderzoekers van de universiteiten UAntwerpen en UCLouvain. Uit de studie blijkt ook dat er in 2019 maar liefst 26.000 directe banen waren.
18/03/24
Lidstaten willen toerisme hoog op de agenda van de nieuwe Europese Commissie
Toerisme blijft in Europa hoog op de politieke agenda staan. De huidige Europese Commissie zal na de verkiezingen haar uiterste best doen toerisme op EU-niveau goed op de agenda te houden.
18/03/24
Exclusief voor leden
VN stelt standaard vast om duurzaamheid van toerisme te meten
De Verenigde Naties hebben een een nieuwe wereldwijde standaard goedgekeurd om de duurzaamheid van toerisme te meten. Alle 193 leden hebben ingestemd het het zogenaamde Statistical Framework for Measuring the Sustainability of Tourism (MST).
15/03/24
Exclusief voor leden
Alle aandelen Alpenpark Neuss over naar SnowWorld
Vandaag meldt SnowWorld dat het de resterende aandelen van Alpenpark Neuss (nabij Düsseldorf, Duitsland) heeft overgenomen.
15/03/24
Exclusief voor leden
Gelderland steunt fietsponten met maximaal half miljoen euro maar dat is niet genoeg
De provincie Gelderland gaat gemeenten voortaan voor 50% structureel ondersteunen bij het dekken van exploitatietekorten boven de 50.000 euro, met een maximum van 500.000 euro voor alle veren gezamenlijk per jaar. Dat is niet genoegd, meldt de Veerpontencoalitie.
15/03/24
Ontwikkeling ‘Knopen Lopen Zuid-Limburg' netwerk op volle toeren
De zestien gemeenten, de Provincie Limburg en Visit Zuid-Limburg zijn sinds 2017 bezig met de ontwikkeling van het nieuwe wandelnetwerk. Het nieuwe netwerk gaat gepaard met nieuwe knooppuntenpalen inclusief QR-codes waarmee de wandelaar extra informatie kan opvragen.
15/03/24
ZooParc Overloon bouwt verblijf voor nieuwe diersoort: nevelpanters
Eind maart start de bouw van het nieuwe verblijf in ZooParc Overloon voor de komst van nevelpanters. Het park wil bijdragen aan het opbouwen van een reservepopulatie van deze kwetsbare diersoort.
15/03/24
Visit Wadden roept op om drones thuis te laten bij bezoek aan Waddengebied
Uit recent onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat drones voor recreatief gebruik vogels kunnen storen. Daardoor worden hun overlevingskansen verkleind.

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
14/05/24
14/05/24 t/m 14-05-24: Bekendmaking ‘Top 10 Meest Innovatieve Vakantieparken van de Benelux’
Op dinsdag 14 mei organiseert Pleisureworld bij Yala in Emmeloord de bekendmaking van de ‘Top 10 M...
05/06/24 t/m 07-06-24
05/06/24 t/m 07-06-24: THE INC Conference
Van 5 tot en met 7 juni 2024 is de Hotelschool The Hague gastheer van de internationale INC Conferen...
11/06/24
11/06/24 t/m 11-06-24: Openhuis Posta7 - FEC & Retailtainment
Op dinsdag 11 juni organiseert Pleisureworld Openhuis bij FEC Posta7. Dat is dé hotspot ...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...