Geloof in de meerwaarde van toerisme bovenop de economische waarde

Kees van Wijk is aan het begin van de zomer gestopt als directeur van VVV Nederland. Hij gaf in de afgelopen jaren met zijn team vorm aan de snel veranderende functies van VVV’s en DMO’s. Is hij dan nu klaar? Met nog meer vuur duikt hij in zijn rol als voorzitter van koepel Gastvrij Nederland. Deze rustige verbinder in de sector wil iedereen binnen en buiten de sector de meerwaarde laten zien van toerisme en recreatie. "Dat is belangrijk werk.”

Het interview met Kees van Wijk is direct na zijn vakantie. De rust heeft hem goed gedaan en het bekende vakantiegevoel zit er nog in. "Er is niet meer de dagelijkse hectiek van het leiden van een organisatie. De vakantie was ook een bewuste break. Het is nu wel weer druk want ik doe heel veel voor Gastvrij Nederland (enkele dagen later stuurde Gastvrij Nederland de noodoproep naar het kabinet dat in de kern gezonde bedrijven dreigen om te vallen, zie kader). Ik heb ongelooflijk veel plezier in dat werk. Het is ook belangrijk werk.” Kees heeft in de afgelopen jaren het initiatief genomen om het Kennisnetwerk Destinatie Nederland op te zetten (2016). Hiermee gaf hij DMO’s, een stem en kan door kennisontwikkeling en -deling dit deel van de sector versterkt worden. Ook na zijn vertrek blijft hij namens VVV Nederland/Kennisnetwerk Destinatie Nederland actief binnen Gastvrij Nederland, waarvan hij tevens voorzitter is. "Het gaat om de emancipatie van de gastvrijheidssector en dat we keer op keer bij de discussietafel aanwezig zijn van publiek Nederland. We moeten met elkaar zorgen voor een stevige bestemmingsontwikkeling, dat is een belangrijke beweging.”

Wat heb je als voorzitter voor wensen?

"In zekere zin is de pandemie een verschrikking voor de gastvrijheidssector waarmee we nog lang niet klaar zijn. Het lijkt erop dat Nederland weer uit het dal klimt. Als je de cijfers afpelt, dan zie je dat horeca, cultuur en recreatie de grote uitzonderingen zijn. We zitten in een sector waar de hardste klappen vallen. Macro-economisch lijkt het allemaal zo goed te gaan maar horeca, cultuur en recreatie lopen ten opzichte van 2019 ongeveer 30% in de min in omzet. Die last is heel groot voor onze sector en we zijn daar nog lang niet klaar mee. In het afgelopen jaar zijn er veel intensievere verbindingen gelegd tussen de vele deelsectoren en samen trekken we op in hoofdlijnen. We moeten elkaar helpen in onze gemeenschappelijke belangen, elkaar een kontje geven. Dat is de vrucht van de noodzaak die is geboren vanuit de coronacrisis. We hebben te maken met een amalgaan aan deelsectoren maar we moeten ons laten horen op grond van datgene dat ons verbindt. Richting politiek Den Haag maar ook richting het publiek. Dat is geen gelopen race. Kijk naar hoe er wordt omgegaan met de evenementensector en de congressen. We zien behoorlijk volle voetbalstadions maar een versie van Lowlands of een ander evenement of zakelijke bijeenkomst die is uitgedacht op haalbare coronamaatregelen is een ‘no go’. Dat wil er niet in bij Gastvrij Nederland. Het belang is niet zo automatisch op waarde geschat bij de overheid en dat moet veranderen. Blijven organiseren en profileren. Er stond in het advies van de informateur een heel klein zinnetje over de positieve werking van cultuur en recreatie in de maatschappij. Dat is immaterieel belang voor ons aller welbevinden maar dat belang wordt niet als vanzelfsprekend gezien en zeker niet automatisch gewaarborgd. Daar moeten we aan blijven werken. Gastvrij Nederland liet dan ook de maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie onderzoeken (‘Maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie’ dat nu een verdiepingsslag krijgt, zie NRIT-nieuwsbericht van 14 juli). Het gaat veel verder dan alleen geld verdienen aan vrije tijd. Door samen met de kennisorganisaties verenigd in CELTH dat te laten onderzoeken kom je met elkaar verder. Brancheorganisaties moeten doorgaan met hun eigen belangen naar voren te brengen want daar zijn zij voor. Daarbij werken we met elkaar aan de gemeenschappelijke deler en dat voor het voetlicht brengen is een uitdagend pad.”

Gemis van de gastvrijheidssector

De waarde van toerisme en recreatie gaat ver voorbij de economische waarde en dat is lastig om in Den Haag en in de publieke opinie tussen de oren te krijgen. Wat wel snel tussen de oren zit, is het negatieve beeld van teveel toeristen, overlast en drukte. De sector staat met één-nul achter in wedstrijd die nog moeilijker wordt door nauwelijks uit te leggen coronamaatregelen. Kees wil graag de wisselwerking laten zien tussen de coronacrisis en het gemis van de gastvrijheidssector.

"Alles wat ik doe gaat om het verbinden. Je kan de verschillen opzoeken maar je kunt ook de belangen van mensen en organisaties manifest maken. Ik geloof in de goede dingen die we doen met Gastvrij Nederland en met Kennisnetwerk Destinatie Nederland. Het is prima dat het bedrijfsleven goed geld verdient in een gastvrijheidssector maar het geeft zoveel meer dan alleen plezier. Kijk naar het fantastische park Blijdorp. Blijdorp is door hun onderzoeksprogramma een belangrijke speler in het voortbestaan van bedreigde diersoorten in deze wereld. Kijk naar wat zij doen voor natuureducatie, onderzoek en dat met zoveel inzet en met hart en ziel. In een normaal jaar gaan ongeveer 1,5 miljoen bezoekers door de poort van Blijdorp en dan is het goed te beseffen dat er meer achter zit dan betalende bezoekers ontvangen.”

"Een ander voorbeeld van die maatschappelijke waarde is dat de voedselbank in Amsterdam veel minder aanbod kreeg omdat de RAI door de coronacrisis dicht zat. De RAI heeft een vaste afspraak met de voedselbank om overtollig eten en drinken na evenementen te doneren. Dat gaat toch veel verder dan iemand een goede ervaring bieden. Of dat de groep van Kennemer Duincampings heel bewust werkt aan een volledig CO2-neutrale bedrijfsvoering, dat is toch gaaf. Die vector van de maatschappelijke kant van de gastvrijheidssector is niet altijd zichtbaar. Daar valt nog zoveel te bereiken. Het leveren van plezier levert veel op en is afhankelijk van hoe mensen dat persoonlijk opvatten. Voor onszelf als sector zijn we steeds meer bewust wat we zijn en acteren we daar op. Naast al dat plezier dat mensen beleven is er ook die emancipatie in de sector.”

Lusten maar ook de lasten

Toerisme en recreatie leveren op meerdere vlakken lusten op maar de voorzitter van Gastvrij Nederland kijkt kritisch naar de lasten. In 2019 kwam een recordaantal toeristen naar Nederland en dat was te merken in onder meer de hoofdstad en enkele andere toeristische hotspots. Kees wil dat de sector en de politiek samen de lusten én lasten bespreken.

"Ik hoop dat Nederland erin slaagt om de goede balans tussen de lusten en lasten van toerisme te bewaren. Als je nu aan de zuidkust van Engeland woont en je verdient niet veel dan kun je geen goede woonruimte krijgen omdat de vraag naar vrijetijdsaccommodaties de prijs enorm opdreef. Op de verhuurmarkt werden heel veel accommodaties vrijgemaakt voor de verhuur aan bezoekers. Het is een ramp voor de bewoners. Je kunt veel vinden van Nederland en drukte, maar zo erg als daar is het zeker niet in Amsterdam. Dan zie je wat er gebeurt als het in toerisme en recreatie alleen gaat over geld verdienen en niet over maatschappelijke waarde door de gastvrijheidsbranche. In de uitvoering van de missie van DMO’s, het toeristisch bedrijfsleven en de overheid moeten we de lusten meenemen die toerisme kan opleveren en ons bewust zijn wat de lasten kunnen veroorzaken. Laten we geen roofbouw plegen maar gaan voor de gezonde ontwikkeling op de lange termijn.”