Economische waarde toeristische sector daalt scherp na recordjaar 2019

Dit blijkt uit jaarlijks onderzoek van het CBS op verzoek van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, aangevuld met voorlopige cijfers over 2020 uit andere bronnen van het CBS. De toegevoegde waarde is de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten minus de waarde van goederen en diensten die tijdens de productie zijn gebruikt het zogenaamde intermediaire gebruik. 

De jaarlijkse toerismerekeningen bieden inzicht in de economische betekenis van de toerismesector, in dit geval in 2019. Dat complete beeld is voor de eerste helft van 2020 nog niet beschikbaar. Wel is in verband met de coronacrisis gekeken hoe de toegevoegde waarde en de werkgelegenheid zich in de eerste helft van dit jaar hebben ontwikkeld voor enkele bedrijfstakken die bijna geheel toeristisch zijn. Het betreft de luchtvaart, horeca, reisbureaus, en cultuur, recreatie, sport, samen goed voor ruim 70% van het toeristisch bbp van 32 miljard euro in 2019.

De toegevoegde waarde van deze toeristische bedrijfstakken daalde in het eerste halfjaar van 2020 volgens een voorlopige berekening met ongeveer 45% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het totaal van de luchtvaart, reisbemiddeling en reisorganisatie daalde het sterkst met ruim 55%, de horeca met bijna 45%. Het aantal gasten in toeristische accommodaties was in het eerste halfjaar van 2020 ruim 50% lager dan in dezelfde periode van 2019. De toegevoegde waarde van het totaal van cultuur, recreatie, sport nam met ruim 35% af. 

Op het aantal werkzame personen en banen was de impact van de crisis in het eerste halfjaar van 2020 niet zo groot als op de toegevoegde waarde. Door de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkgelegenheid (NOW) konden werknemers worden doorbetaald bij omzetverlies. Hierdoor werd het banenverlies beperkt. Desalniettemin behoorden de belangrijkste toeristische bedrijfstakken tot die waar de meeste banen verloren gingen.

ING verwacht in haar 'Vooruitzicht Sectoren' voor heel 2020 een krimp in de horeca van 35%. De gedwongen sluiting van horecagelegenheden, de internationale reisbeperkingen en het verbod op evenementen en bijeenkomsten sloegen een enorm gat in de omzet in de eerste helft van 2020. De versoepeling van de coronamaatregelen is bovendien een doorstart met de handrem erop. Ook in de tweede helft van 2020 zal de omzet nog beduidend lager zijn dan normaal. In het basisscenario verwacht ING voor 2021 -bij het uitblijven van een tweede algehele lockdown- een flink herstel voor de horeca. Het omzetniveau van voor 2020 wordt echter nog niet bereikt. Veel buitenlandse toeristen en zakenreizigers blijven nog weg en de Nederlandse consument wordt getroffen door minder goede financiële vooruitzichten, onder meer vanwege een oplopende werkloosheid.

Recordjaar 2019

In 2019 nam de toegevoegde waarde van de toeristische sector nog toe ten opzichte van 2018. De toegevoegde waarde van de toeristische sector in 2019 bedroeg 31,8 miljard euro, 5,0% meer dan in 2018. Gecorrigeerd voor prijsveranderingen was dit 2,9%. De totale Nederlandse economie groeide in 2019 met 1,7%. Het aandeel van de toerismesector in de Nederlandse economie was in 2019 4,4%. 

De toeristische bestedingen in Nederland bedroegen in 2019 91,2 miljard euro, 5,4% meer dan in 2018. Gecorrigeerd voor prijsveranderingen was dit 2,9%. De groei in toeristische bestedingen in 2019 was te danken aan bestedingen van zowel buitenlandse als binnenlandse toeristen. De bestedingen van buitenlandse toeristen bedroegen in totaal 34,7 miljard euro. Voor binnenlandse toeristen was dit 53,2 miljard euro. 

Nederlanders gaven in 2019 4,0% meer uit aan vakanties en dagjes uit in eigen land. In totaal was dit 46,6 miljard euro in 2019. Er werd meer geld uitgegeven aan eten en drinken in de horeca, maar ook aan brandstof, sport en ontspanning. Daarnaast besteedden Nederlanders die op vakantie gingen naar het buitenland ruim 6,6 miljard euro aan accommodaties en vervoer bij Nederlandse bedrijven. 

De bestedingen van buitenlandse toeristen namen met 7,8% sterker toe dan die van Nederlandse toeristen. Deze toename werd deels veroorzaakt door het stijgende aantal overnachtingen van buitenlandse gasten in logiesaccommodaties. Ook hebben weer meer buitenlandse toeristen een accommodatie en/of (vlieg)ticket geboekt bij een Nederlands bedrijf, deels voor bestemmingen buiten Nederland.. 

In 2019 groeide het aantal banen in de toerismesector met 3,3% naar 813 duizend, 7,5% van het totaal aantal banen in Nederland. Omgerekend naar voltijdbanen (arbeidsjaren) waren dit 498 duizend banen, 6,4% van de arbeidsjaren in de Nederlandse economie. Bijna de helft van de arbeidsjaren in de toeristische sector zat in de horeca, ruim een kwart in de luchtvaart en reisbemiddeling.