Geplaatst op: 09-03-2020
Auteur: Ton Vermeulen
PleisureWorld NRIT

Regio’s moeten draagvlak van toerisme bepalen

Regio’s moeten draagvlak van toerisme bepalen

Een van de keynotes op de Vakdag Zet je Regio op de Kaart was Douwe Wielenga van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli). Hij was intensief betrokken bij het veel besproken en gewaardeerde advies ‘Waardevol toerisme: onze leefomgeving verdient het’. Hij stond niet voor niets op deze dag want vooral de regio moet met het advies aan de slag.


Overtoerisme is volgens Wielenga een niet zo precies begrip en bovendien ook nog eens heel erg tijd en plaatsgebonden. Drukte en rust liggen daarbij ook nog eens vaak vlak bij elkaar. "In Giethoorn is het heel druk maar de op steenworp afstand gelegen Weerribben Wieden zijn een oase van rust.” Wielenga irriteerde zich overigens aan de term overtoerisme: "Deze term is zo weinig precies. Je zegt er eigenlijk niets mee. Nou ja, je zegt: het is te veel. Maar de vraag moet eigenlijk zijn, wat is er te veel?”Volgens Wielenga heeft de Raad geconstateerd dat het aantal plekken waar het heel druk is, toeneemt, maar zijn er nog heel veel plekken waar ze meer toerisme kunnen gebruiken. "Het is de vraag hoe we daarmee omgaan.”


Toerisme waardevol voor samenleving

Een eerste constatering van de Raad is dat toerisme enorm waardevol is voor de samenleving. En dan niet alleen in de termen van geld maar ook voor de samenleving. "Toerisme is onze vorm van ontspanning in een hele jachtige samenleving”, stelde Wielenga. "We zijn allemaal druk, druk, druk. Als een soort tegenbeweging willen en moeten we ontspannen. Toerisme geeft ook veel kwaliteit aan ons leven. Het is een genot om dingen te ontdekken en samen te eten. Toerisme zorgt ook voor kwaliteit in de leefomgeving. Op veel plaatsen zijn allerlei voorzieningen aanwezig die er zonder toerisme niet zouden zijn. Van een buslijn, tot supermarkten en een gevarieerd horeca-aanbod.”


Maar de Raad stelde ook vast dat toerisme de afgelopen jaren heel hard is gegroeid en de komende jaren nog met 50% gaat doorgroeien. "Dat gaf ons wel het besef dat het op plaatsen waar het nu superdruk is het echt gaat wringen. En op plaatsen waar het nog niet wringt gaat dat alsnog gebeuren. En tegelijkertijd zien we zoveel plaatsen waar een verdubbeling van het toerisme nog maar tot het begin van een beetje stevige situatie zou leiden.”


Gaan we naar ongebreidelde groei of gaan we sturen?

De vraag is hoe je die ontwikkelingen kunt verenigen. "De vraag van ons aan overheden is: ‘Gaan we naar een ongebreidelde groei? Of is er wat aan te sturen?’”, vroeg een nuchtere Wielenga zich af. "Onze conclusie is dat er veel te sturen is, zelfs veel meer dan we allemaal denken.”


Toerisme heeft in de visie van de Raad een wederkerige relatie met de leefomgeving: "Toerisme maakt gebruik van de leefomgeving, het is vaak de primaire reden waarom mensen een bepaalde regio bezoeken. Tegelijkertijd zet toerisme ook druk op de leefomgeving. Zonder goede leefomgeving komen er geen bezoekers maar als er veel bezoekers komen, ontstaat er ook druk op die leefomgeving.” We staan als Nederland volgens de Raad op een kruispunt van ongebreidelde groei zoals we dat de afgelopen jaren hebben gedaan of inzetten op gerichte sturing.


"Maar we moeten onze beelden ook nuanceren: de meest toeristen komen uit eigen land en van de buitenlandse gasten komt vier op vijf uit Europa en veruit het grootste deel uit de ons omringende landen, VK, Duitsland en België.”


Draagkracht van de regio

De Raad vindt het heel belangrijk dat steden en regio’s vooraf nadenken over de draagkracht van de omgeving. "Als je op tijd begint, is er wat te sturen”, stelde Wielenga. "In Amsterdam moeten ze al sturen terwijl de druk op veel plaatsen al structureel hoog is. Dan ben je dus te laat.” De Rli signaleert zes aandachtspunten:

  1. Openbare ruimte en natuur overbelast op bepaalde locaties
  2. Gevolgen voor bewoners zijn onderbelicht op veel plaatsen
  3. Lusten & lasten rondom toerisme zijn onevenwichtig verdeeld
  4. Positieve bijdrage toerisme voor bewoners buiten beeld
  5. Toerismebeleid is gericht op economie en reactief voor leefomgeving
  6. Beleidsaandacht en capaciteit voor toerisme ontoereikend


Nieuw perspectief voor de sector nodig

"Onze conclusie is dat er een nieuw perspectief voor de sector nodig is”, vertelde Wielenga. "Het perspectief van alleen een economische sector is een veel te smalle benadering. Daardoor gaan allerlei kansen verloren en ontstaan er ongewenste bijeffecten.”


De Raad ziet ook dat de sector heel hard groeit. "Dat is een enorme kans maar als we het niet in goede banen leiden, wordt het een probleem. En dat is jammer want we willen met z’n allen plezier blijven beleven aan toerisme. Onze stelling is ‘het gaat niet vanzelf goed’ en ‘we moeten toekomstgericht gaan sturen’.”


Toekomstgericht sturen betekent:

  • Balans zoeken tussen toeristische druk en draagkracht van leefomgeving en samenleving.
  • Zorgen dat toerisme bijdraagt aan de kwaliteit van de leefomgeving en aan opgaven die in gebieden speelt.
  • Permanent monitoren, zodat je tijdig kunt bijsturen.
  • Meer samenwerking tussen gemeenten, tussen bestuurslagen en met inwoners en ondernemers
  • Toerisme consistent meenemen als factor in mobiliteitsbeleid, woon- en vastgoedbeleid, horecabeleid, etc.

Om de draagkracht van een regio te bepalen is nader onderzoek nodig maar de Rli heeft alvast een mooie infographic gemaakt met zes fysieke en twee sociale elementen met de draagkracht van toerisme op leefomgeving en samenleving. Per element kan er in een regio sprake zijn van lage druk (onderbenutting van fysieke capaciteit) of balans, of er kan sprake zijn van pieken of structureel hoge druk. Dat geheel zegt dan iets over de ontwikkelruimte van toerisme op elk element. Ook te lage toeristische druk wordt zo in kaart gebracht. "Als je een vervoerssysteem hebt liggen voor 3x zoveel mensen als er gebruik van maken, is je financiële draagkracht ook niet op orde”, constateerde Wielenga nuchter.




Wat moeten we doen?

Alle toeristische regio’s in Nederland, niet alleen maar de regio’s waar het (te) druk is, moeten een toeristische ontwikkelstrategie opstellen. Die begint met wie je bent, je DNA verkennen, een analyse van druk en draagvlak, het goed in kaart brengen van de bredere maatschappelijke agenda van het gebied en kijken waar kansen en bedreigingen liggen. Kies dan vervolgens instrumenten en maak daar ten slotte een hele praktische uitvoeringsagenda van.


"Die instrumenten om te sturen hebben we in een menukaart verbeeld. Ten eerste kun je natuurlijk sturen op het bezoek aan de bestemming, dat kun je makkelijker of moeilijker maken. Je kunt de toegang tot voorzieningen en het gebruik daarvan verplaatsen door spreiding in ruimte en tijd. Je kunt het gedrag van bezoekers beïnvloeden. Heel vriendelijk door ze te verleiden en wat strenger door handhaving en toezicht. Je kunt ook sturen op faciliteiten voor toerisme door die te vergroten of juist te verkleinen.Met bijvoorbeeld parkeervoorzieningen, zodat mensen met het openbaar vervoer of de fiets moeten komen. Tot slot zijn er allerlei maatregelen mogelijk om bewoners voor overlast te compenseren. Dat kan zijn door ze financieel te compenseren, door voorzieningen aan te leggen of het serviceniveau te verhogen en je kunt mensen ook betrokken maken door ze stadsgids te maken of actief te betrekken bij het signaleren van drukte.”


De Raad is ook kritisch op de toeristenbelasting. Die wordt voornamelijk geheven om algemene voorzieningen te betalen, maar gemeenten sturen er niet mee op toeristische druk of draagkracht. De toeristenbelasting kan bij uitstek worden ingezet om richting te geven.


Ook het Rijk moet aan de bak: "We bevelen het rijk aan zich te bezinnen op de beleidscapaciteit die nu wordt ingezet op toerisme en geld vrij te maken voor een structurele kennisbasis. Waarbij zowel meer feitelijke als beschouwelijke kennis moet worden verzameld.”

Link: https://www.rli.nl/publicaties/2019/advies/waardevol-toerisme
Trefwoorden: toerisme, overtoerisme, beleid. leefomgeving

CELTH
 





||| Nieuws |||

27/03/24
Uitbreiding KLM-busdienst
Vanaf 31 maart wordt de KLM-busdienst Nijmegen – Arnhem - Schiphol uitgebreid met één extra dienst naar dagelijks twee omlopen.
27/03/24
My First Smartphone Festival krijgt waarschijnlijk vervolg
De eerste editie van My First Smartphone Festival bij Beeld & Geluid heeft afgelopen weekend ruim 2200 bezoekers getrokken. Verspreid over vier dagen, van donderdag tot en met zondag, leerden kinderen, hun ouders en docenten over hoe om te gaan met je allereerste telefoon.
27/03/24
Exclusief voor leden
Drie Van Goghs lang te zien in Rijksmuseum Amsterdam
Het Rijksmuseum krijgt drie extra troeven in handen, drie Van Goghs. Het museum is vaak een onderdeel voor de vele toeristen die naar Nederland komen. Zij willen vast ook graag die langdurige bruiklenen zien.
26/03/24
Booking.com stopt duurzaam reisprogramma na gesprek met ACM
Reiswebsite Booking.com heeft na gesprekken met de Autoriteit Consument & Markt (ACM) besloten het zogenoemde Travel Sustainable (voorheen: Duurzaam Reizen) programma offline te halen per 25 maart.
26/03/24
Reiziger wil directe vlucht
Luchtvaartreizigers hechten aan een rechtstreekse verbinding naar de eindbestemming. Het overgrote deel van alle vliegreizen kent dan ook geen overstap tijdens de reis. Bij vliegreizen van meer dan 6 uur biedt een overstap vaker een aantrekkelijk alternatief.
26/03/24
Zo krijgt het thema duurzaamheid voet aan de grond in de reisbranche
Steeds meer mensen raken overtuigd van het nut en de noodzaak van duurzaam leven. Met duurzaam wordt een leefstijl bedoeld die een zo laag mogelijke ecologische voetafdruk achterlaat. In andere woorden: hoe kunnen we ervoor zorgen dat de natuur zo min mogelijk te lijden heeft onder het gedrag van de mens?
25/03/24
Is het de moeite waard om te investeren in betrouwbare service voertuigen voor uw resort/park?
Als het gaat om het runnen van een resort of park, kan het belang van betrouwbaar transport niet genoeg benadrukt worden. Of het nu gaat om het vervoer van gasten over uitgestrekte gebieden of om de mobiliteit van het personeel voor verschillende taken, duurzame en goed onderhouden service voertuigen zijn essentieel voor een soepel verloop van uw faciliteit. Maar is het verstandig om te investeren in duurzame servicevoertuigen en hoe vaak moeten ze worden onderhouden?
25/03/24
Exclusief voor leden
Hotel Noordsee sluit zich aan bij Fletcher
Hotelketen ziet een wens in vervulling gaan met een hotel op Waddeneiland Ameland. Per 1 april zal bij Hotel Noordsee de vlag van Fletcher Hotels in top gaan.

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
14/05/24
14/05/24 t/m 14-05-24: Bekendmaking ‘Top 10 Meest Innovatieve Vakantieparken van de Benelux’
Op dinsdag 14 mei organiseert Pleisureworld bij Yala in Emmeloord de bekendmaking van de ‘Top 10 M...
05/06/24 t/m 07-06-24
05/06/24 t/m 07-06-24: THE INC Conference
Van 5 tot en met 7 juni 2024 is de Hotelschool The Hague gastheer van de internationale INC Conferen...
11/06/24
11/06/24 t/m 11-06-24: Openhuis Posta7 - FEC & Retailtainment
Op dinsdag 11 juni organiseert Pleisureworld Openhuis bij FEC Posta7. Dat is dé hotspot ...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...