Geplaatst op: 06-09-2019
Auteur: Ton Vermeulen
PleisureWorld NRIT

Toerisme verdient een ander beleid

Toerisme verdient een ander beleid
Vlnr: Marjolein Demmers raadslid Rli, Erik Jan van Kempen directeur-generaal BZK, Mona Keijzer staatssecretaris EZK, Jan Jaap de Graeff, voorzitter Rli Foto: Fred Ernst

De rijksoverheid moet veel meer de regie nemen op toerisme met daarbij aandacht voor economie, leefomgeving en samenleving. Gemeenten en provincies moeten samen met de sector regionale toeristische ontwikkelstrategieën opzetten met als doel een optimale balans tussen toerisme en de draagkracht van de leefomgeving. Alle stakeholders moeten bovendien veel pro-actiever gaan sturen op waardevol toerisme en er moet veel meer worden geïnvesteerd in een krachtige kennisinfrastructuur. Dat schrijft de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Waardevol toerisme, onze leefomgeving verdient het dat is aangeboden aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat.


Als de voorstellen van de Rli worden uitgevoerd, wordt voorkomen dat groei van toerisme Nederland ‘overkomt’ en daarmee schaadt en kan toerisme bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving voor bewoners, bezoekers en ondernemers.

Onvoldoende beleidsmatige aandacht voor toerisme


De Raad constateert dat de aandacht voor toerisme in het beleid van gemeenten, provincies en de rijksoverheid onvoldoende is om de groei van toerisme in ons land in de toekomst in goede banen te leiden. Het aantal toeristen in Nederland verdubbelde in de afgelopen tien jaar en zal ook de komende jaren exponentieel groeien. Met toerisme wordt inmiddels evenveel verdiend als in de bouw en ruim tweemaal zoveel als in de landbouw. Omdat het accent moet worden verlegd van een economische naar een samenlevingsbrede agenda voor toerisme, adviseert de raad om een ministeriële commissie Toerisme op te richten of het als extra opgave op te nemen in het Interbestuurlijk Programma (IBP).

Toerisme heeft een brede impact op de samenleving


Op dit moment is het toerismebeleid volgens de Rli nog vooral gericht op het vergroten van inkomsten. Maar toerisme is niet alleen een economisch belang, het heeft ook invloed op bereikbaarheid en op het gebruik van de openbare ruimte, vastgoed, natuur en milieu. Pas als een toename van toerisme leidt tot schade aan de leefomgeving of tot overlast voor bewoners, wordt nagedacht over het tegengaan hiervan. 


Figuur 1: Beoordeling effecten toerisme op leefomgeving en samenleving


Bron: Rli, advies waardevol toerisme


Vanwege de groei van het toerisme is een perspectiefwisseling in het beleid dringend noodzakelijk. Dit betekent dat de overheid samen met de sector en de samenleving moet anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. Dat is nodig om een goede balans te vinden tussen enerzijds het economisch voordeel en anderzijds de draagkracht van de leefomgeving en het draagvlak onder bewoners.

Toeristische strategie voor alle regio’s


De raad beveelt aan om binnen twee jaar voor alle regio’s in Nederland een toeristische strategie op te stellen. Deze strategieën moeten naar het oordeel van de raad worden gebaseerd op een analyse van (toekomstige) druk en draagkracht én op de ambities van de regio. In zo’n strategie staat waar en wanneer uitbreiding van het toerisme wordt nagestreefd en welke voorzieningen daarvoor moeten worden gerealiseerd. Maar er staat ook in waar de te verwachten toename van toeristen onwenselijk is en met welke instrumenten het aantal toeristen kan worden beïnvloed, hoe zij beter kunnen worden gespreid, dan wel hoe overlast kan worden voorkomen. 


De rijksoverheid moet regio’s faciliteren door de inbreng van kennis en – waar nodig – de inzet van eigen instrumenten, zoals regelgeving (ten aanzien van het kunnen sturen op verhuurplatforms als Airbnb) en financiële middelen (bijvoorbeeld voor de aanleg van infrastructuur). De raad adviseert om voor elke regio één rijksvertegenwoordiger aan te wijzen, die waar nodig een helpende hand biedt en de inbreng vanuit de verschillende betrokken departementen verzorgt.

Grote omslag en capaciteitsuitbreiding bij het rijk noodzakelijk


Ook bij de rijksoverheid is een grote omslag noodzakelijk. De Rli pleit voor een rijksvisie op toerisme en een structurele vergroting van de beleidscapaciteit. Dat moet resulteren in een proactief beleid dat stuurt op een groei van toerisme in balans met economie, leefomgeving en samenleving. Daarbij kan toeristisch beleid niet langer exclusief samenvallen met economisch beleid. Er is verbinding nodig met relevante beleidsterreinen uit de leefomgeving: mobiliteit, vastgoed, openbare ruimte, natuur, erfgoed, milieu en leefbaarheid in wijken. De visie moet duidelijk maken hoe de doelen en instrumenten van al deze beleidsterreinen in samenhang gebruikt kunnen worden om proactief te sturen op de ontwikkeling van toerisme. Om het beleid te borgen moet een ministeriële commissie Toerisme worden opgericht of moet toerisme als als extra opgave worden opgenomen in het Interbestuurlijk Programma (IBP).

Bestaand instrumentarium beter inzetten


Nieuwe instrumenten om de ontwikkeling van het toerisme te kunnen sturen zijn niet nodig. De raad constateert namelijk dat bestuurders onvoldoende gebruik maken van bestaande instrumenten en geeft in het advies een menukaart van het bestaande instrumentarium, waaruit gekozen kan worden om negatieve gevolgen te beperken en nieuwe kansen te verzilveren. Bestemmingen kunnen sturen op het bezoek aan een bestemming, toegang en voorzieningengebruik ter plaatse, op het gedrag van bezoekers, op het vergroten of verkleinen van faciliteiten voor bezoekers en op compensatie voor bewoners. Tegelijkertijd constateert de raad dat het denken over de inzet van instrumenten om toeristische druk in balans te brengen met de draagkracht van de leefomgeving nog in de kinderschoenen staat en verder zou moeten worden ontwikkeld.


Figuur 2: Menukaart met sturingsmogelijkheden


Bron: Rli, Advies Waardevol toerisme

Bouwen aan een krachtige kennisinfrastructuur


De Rli is ronduit kritisch over de huidige kennisinfrastructuur. Er is kennis nodig over de manier waarop toerisme zich ontwikkelt, over de maatschappelijke betekenis van toerisme, over de exacte effecten op de leefomgeving en over de manier waarop sturingsinstrumenten werken. Doordat hierover nog onvoldoende bekend is, ontbreekt een fundament voor kwalitatief goede beleidsvorming en dreigen veel kansen te worden gemist en problemen te ontstaan. Bestaande kennisinstellingen als universiteiten, hogescholen, het Centre of Expertise, Leisure, Tourism & Hospitality (CELTH), het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) moeten een impuls krijgen, maar ook organisaties als het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zullen moeten worden betrokken om tot een brede agenda te komen. Een herschikking van bestaande onderzoeksbudgetten is volgens de raad ontoereikend die adviseert om de beschikbare rijksmiddelen voor kennisontwikkeling en onderzoek naar toerisme structureel en substantieel te verhogen. Positief is het initiatief van NBTC, CELTH en CBS voor een Landelijke Data Alliantie (LDA) en een experimenteel ‘Data & Development Lab’ dat al in de voorgesteld ontwikkeling past. 


Meer lezen?

Het advies ven de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur kunt u hier downloaden. Vanmiddag verschijnt op het Kennisplatform van PleisureWorld NRIT een exclusief interview met raadslid Marjolein Demmers. 

Trefwoorden: beleid, toerisme, duurzaam toerisme. leefomgeving

CELTH
 





||| Nieuws |||

26/03/24
Reiziger wil directe vlucht
Luchtvaartreizigers hechten aan een rechtstreekse verbinding naar de eindbestemming. Het overgrote deel van alle vliegreizen kent dan ook geen overstap tijdens de reis. Bij vliegreizen van meer dan 6 uur biedt een overstap vaker een aantrekkelijk alternatief.
18/03/24
Exclusief voor leden
VN stelt standaard vast om duurzaamheid van toerisme te meten
De Verenigde Naties hebben een een nieuwe wereldwijde standaard goedgekeurd om de duurzaamheid van toerisme te meten. Alle 193 leden hebben ingestemd het het zogenaamde Statistical Framework for Measuring the Sustainability of Tourism (MST).
14/03/24
Nederlanders zijn dik tevreden over vakantieplatformen.
Nederlanders zijn dik tevreden over vakantieplatformen. De platformen scoren een gemiddelde NPS van +63. De Net Promoter Score is een maatstaf voor het meten van klanttevredenheid. Natuurhuisje heeft de hoogste NPS (+86) en Trivago de laagste (+44).
12/03/24
Inflatie daalt langzaam met een lichtpuntje voor horeca
Toch is de inflatie voor de consument nog steeds aan de hoge kant. Voor bedrijven in de vrijetijdseconomie is er een lichtpuntje. De prijzen voor onder meer groenten en vlees stijgen minder hard dan het gemiddelde inflatiecijfer.
05/03/24
Ruim 60% van de Nederlandse camperaars boekt overnachtingsplekken
Door toenemende drukte op camperlocaties is er een grote toename van het vooraf boeken van een overnachtingsplek voor camperaars om er zeker van te zijn dat er een plek is.
05/03/24
Exclusief voor leden
Transitie op het bord naar vegetarisch
De Nederlander verandert in zijn eetgewoonten. Je zal steeds meer vegetariërs en vooral flexitariërs tegenkomen. Iet s om mee rekening te houden in de horeca van hotels, attracties en andere leisure omgevingen. 25% van alle hoofdmaaltijden is vegetarisch meldt CBS na onderzoek in samenwerking met RIVM en Voedingscentrum.
29/02/24
Exclusief voor leden
Biedt LEV de oplossingen in het nieuwe reizen?
Lichte Elektrische Voertuigen (LEVs) maken tegenwoordig een steeds groter deel uit van het straatbeeld. Denk aan e-scooters, e-steps, e-bikes en micro-auto's. Deze voertuigen bieden kansen voor de verduurzaming van mobiliteit: ze zijn nagenoeg emissievrij en vragen minder (parkeer)ruimte. 18 partners gaan alle voordelen opzoeken in het LEVERAGE project.
27/02/24
Exclusief voor leden
Verkoop fietsen voor 80% e-bike
De e-bike verandert de fietsmarkt radicaal. De fietsverkopers ronden voor het eerst de kaap van 80% ...

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
05/06/24 t/m 07-06-24
05/06/24 t/m 07-06-24: THE INC Conference
Van 5 tot en met 7 juni 2024 is de Hotelschool The Hague gastheer van de internationale INC Conferen...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...
25/06/24 t/m 28-06-24
25/06/24 t/m 28-06-24: Atlas Annual Conference 2024
Onder het thema 'Navigating the Future' organiseert de Breda University of Applied Sciences van 25 t...