Geplaatst op: 31-03-2018
Auteur: Ton Vermeulen
NRIT Media
Publicatie: Recreatie & Toerisme maart 2018

Hoe Noord-Brabant de wereld laat weten dat Van Gogh een Brabander is

Interview met Frank van den Eijnden, Van Gogh Brabant

Hoe Noord-Brabant de wereld laat weten dat Van Gogh een Brabander is
Noord-Brabant heeft flinke ambities met haar beroemdste zoon, Vincent van Gogh. Drijvende kracht achter Van Gogh Brabant is Frank van den Eijnden die als een missionaris de schilder binnen en buiten Brabant aan de man probeert te brengen. En met succes want hij heeft de vele lokale initiatieven in één stichting Van Gogh Brabant weten te bundelen. Bovendien hebben ze in een ambitieus project 39 zogenaamde Van Goghmonumenten geïdentificeerd die de komende jaren verder worden ontwikkeld. Bijzonder is dat voor deze locaties erfgoedgedragscodes worden ontwikkeld om deze voor eeuwig te beschermen. Dit jaar staat in het teken van de aanvraag van het European Cultural Heritage Label en de verwerving van het vastgoed van een aantal Van Goghlocaties. Marketing en productontwikkeling gaan hier hand in hand. We spreken af bij Visit Brabant in een stoere industriële omgeving van de voormalige leerfabriek KVL in Oisterwijk waar tegenwoordig de broodjes van Robèrt van Bekhoven de kantoren van nieuwe geuren voorziet. Buiten woedt een kleine sneeuwstorm als we met als bagage zeven jaar hard bouwen, opstomen naar de ambitieuze plannen voor de periode 2018-2020 van Van Gogh Brabant.


Wat is Van Gogh Brabant?

"De lokale stichtingen die die locaties beheren waar Vincent van Gogh in Noord-Brabant heeft gewoond of gewerkt zijn in 2010 een samenwerking gestart onder de naam Van Gogh Brabant. Daarin hebben ze gezamenlijk als doelstelling de culturele erfenis van Vincent van Gogh in Brabant te behouden en te delen met de wereld en de maatschappelijke en economische betekenis voor Brabant vergroten. Ze hebben daarbij de missie uitgesproken de hele wereld te laten weten dat Van Gogh een Brabander is.”


Wat willen jullie met Van Gogh Brabant bereiken?

"We willen dat het erfgoed van Van Gogh in onze provincie voor generaties na ons behouden blijft. De werken van Van Gogh hebben veel aandacht, krijgen veel bezoek en hebben ook structureel rijksfinanciering. Dat is allemaal netjes geborgd, maar dat geldt niet voor al die plekjes waar Van Gogh gewerkt en geschilderd heeft. Om die pekken voor generaties na ons te behouden, moeten we stappen zetten. Dat betekent dat we bereikbaarheid, onderhoud en beheer goed moeten borgen want dat leidt tot meer bezoek, financiering en draagvlak voor de instandhouding voor de generaties na ons.”


Waarom is Van Gogh belangrijk?

"Dat heeft te maken met het feit dat hij een voorloper was in het post impressionisme en voor veel kunstenaars van toen en nu een inspirator is. Vincent is de vader van de moderne kunst. Bovendien heeft het levensverhaal van Vincent, dat met zijn brieven zo goed is gedocumenteerd, er toe geleid dat de hele wereld enorm betrokken is bij de persoon van Vincent van Gogh. Het feit dat iemand zijn hele leven gruwelijk hard heeft gewerkt om pas na zijn dood succes te hebben, is natuurlijk een tranentrekkende historie. Dat inspireert heel veel mensen. Die drive van Van Gogh leidt tot een passie met als gevolg dat fans alles van hem willen zien.”


Wat kan Brabant de Van Goghliefhebber bieden?

"De context van waaruit hij altijd gewerkt heeft. Wat veel mensen niet weten, is dat Van Gogh een sociaal bewogen persoon was. Hij leefde in een periode waarin hij vanuit een protestante familie zich in het katholieke Brabant ontwikkeld heeft. Behalve zijn enorme liefde voor de natuur had hij heel veel oog voor de lokale bevolking, de pure werklieden. Hij keerde zich af van zijn familie die afstand bewaarde van die hardwerkende Brabanders en hield zich juist veel bezig met de werkelijkheid van het leven. Die werkelijkheid heeft hij geprobeerd in emotie in zijn werk te vangen. En die thematiek heeft hij door de jaren heen steeds herhaald. Zijn hele Franse werk is gebaseerd op thema’s die hij in Brabant heeft ontmoet en heeft beoefend. Het grappige is dat als je dat eenmaal ziet, je zelf heel anders naar landschappen en de omgeving gaat kijken. Zelfs de statige populierenlanen die normaliter niet als juweeltjes worden ervaren, worden door met de ogen van Van Gogh te kijken erg mooi.”



Wat is er nog te zien in Brabant van Van Gogh?

"In Brabant zijn een heleboel plekken die relevant zijn voor Van Gogh. We hebben nu 39 erkende Van Goghmonumenten waar hij gewoond en gewerkt heeft, waar directe familie heeft gewoond die van invloed op hem is geweest en waar hij over heeft geschreven. Het is in feite één groot openluchtmuseum wat doorkliefd is met hedendaagse infrastructuur en stedenbouw.”


Hoe hebben jullie die 39 monumenten gekozen? Ik zie in het document dat jullie niet over een nacht ijs zijn gegaan.

"Dat is een gedegen traject geweest waar Het Noordbrabants Museum twee jaar geleden al mee begonnen is. Helewise Berger is daar de conservator Van Gogh en die heeft samen experts uit Zundert en Nuenen maar ook met behulp van het Van Goghmuseum het onderzoek opgezet. Ze hebben echt gekeken naar plekken die relevant zijn in het licht van de criteria die zijn opgesteld. Dat was nieuw want tot nu toe werden er ook allerlei locaties in verband gebracht met Vincent van Gogh die niet relevant waren.”


Hoe ga je die monumenten dan behouden en beschermen

"In oktober 2017 hebben we met de gemeenten en erfgoedinstellingen, die allemaal monumenten bezitten, een convenant getekend waarin we hebben afgesproken dat we dit jaar erfgoedgedragscodes ontwikkelen. In die erfgoedgedragscode wordt met de bewoners, eigenaren en belanghebbenden, een afspraak gemaakt hoe men met elkaar omgaat naar de toekomst in de ontwikkeling en het behoud van die plek. Daar wordt ook iets gezegd over de biotoop. Je hebt het plekje maar ook de omgeving. Daar worden ook afspraken over gemaakt. Uiteindelijk moeten die monumenten weer worden vastgelegd in de provinciale cultuurhistorische waardekaart en dient het tevens als belangrijke input voor de omgevingsvisies die in de komende jaren worden vastgesteld door de gemeenten.”


Zitten de eigenaren wel te wachten op zo'n status?

"Die zijn er zelfs blij mee. Ze zien het als een gouden greep want hiermee kunnen we voor eeuwig met elkaar vaststellen hoe we met het erfgoed van Van Gogh omgaan.”


Dan heb je zo’n status en dan?

"We zijn nu bezig met de ontwikkeling van Van Gogh Vastgoed. Het gaat in de eerste instantie om de verwerving van de locaties die nu al bezoekbaar zijn zodat we ze voor de toekomst te kunnen behouden en de exploitatie beter te kunnen sturen. In de komende jaren willen we met Van Gogh Vastgoed, samen met overheden en particulieren ook die locaties verwerven die een bijdrage kunnen leveren in het beter kunnen vertellen van het verhaal van Vincent.


Hoe gaan jullie dat vastgoed financieren?

"Dit voorjaar kijken we of de provincie Noord-Brabant een brugfunctie kan spelen zodat de vastgoedorganisatie op korte termijn de verwerving kan realiseren. Dat gaat dan op basis van leningen waardoor we uitgedaagd worden om binnen nu en een aantal jaren de financiering vanuit fondsen, bedrijfsleven en particulieren te kunnen overnemen.”


Waarom is het belangrijk om het vastgoed te bezitten?

"Als je het vastgoed bezit, heb je ook wat te zeggen over wat ermee gebeurt. Het gaat ons niet om het bezit maar dat we het erfgoed voor de komende tien, twintig, misschien wel 100 jaar zorgvuldig kunnen beheren. We zijn nu iets aan het bouwen waar generaties na ons profijt van kunnen hebben. Dat moet uiteindelijk leiden tot een wat gemakkelijker voorziening voor over 10 a 20 jaar.”


Hoe moeten die lokale Van Goghcentra gefinancierd worden?

"De lokale exploitatie bestaat uit inkomsten uit entree, gemeentelijke bijdrage en lokale fondsen en financiers. De provinciale organisatie gaat aan de slag met de bovenlokale fondswerving en financiering voor de grotere investeringen en om de marketingmachine te laten draaien.”


Het is bijzonder dat we in een marketingorganisatie zitten maar we het nauwelijks over marketing hebben gehad.

"De doelstellingen van Van Gogh Brabant zijn breder. Daarnaast moet je ook beseffen dat marketing meer is dan promotie, dat is het eindstuk van al je activiteiten. Het belangrijkste is de ontwikkeling van je content. Dat is het gouden ei. De zorg om het product te versterken, te verankeren en te zorgen dat het geen melkkoe wordt maar een heilige koe blijft, vraagt om een structureel cultureel getinte aanpak.”


Wat voor rol spelen de toeristen in dit geheel?

"Eigenlijk de belangrijkste. Op het moment dat we een product maken dat niet geschikt is voor de cultuurtoerist of de lokale bezoeker zijn we het verkeerde product aan het maken. Er is echt mondiaal belangstelling voor het verhaal van Van Gogh maar we moeten wel goed kijken wat die consument nu eigenlijk wil. Zit die cultuurtoerist wel te wachten op een Van Goghhuis in Zundert? En zo ja, wat moet er dan in dat Van Goghhuis te zien en te beleven zijn? Dat is de kennis die we nu gaan toepassen in een meer experience-achtige beleving op locatie.”


Maar Brabant heeft toch heel weinig werk van Van Gogh?

"Brabant is voor Van Gogh heel belangrijk geweest voor het creëren van werk. Maar dat werk hangt over de hele wereld waarvan het grootste deel in Amsterdam en het Kröller Müller. Als je kijkt naar de mondiale markt dan stelt de afstand Amsterdam-Brabant helemaal niets voor. Zo kijken we ook naar ons product. Dit is het verhaal van het werk en het leven van de schilder; dat moet je in zijn totaliteit vermarkten. Dat doen we samen met de partners in Van Gogh Europe”


Op wat voor toeristen mikken jullie?

"Wij richten ons in eerste instantie op de sterk in cultuur geïnteresseerde toerist want we weten uit onderzoek van NHTV dat voor Van Gogh Europe is uitgevoerd, dat we niet alleen Van Gogh moeten verkopen. Ze zijn ook geïnteresseerd in het design in Eindhoven of de musea in Breda en Den Bosch. Dat is ook de reden dan we zo dicht tegen VisitBrabant aan zitten en zo intensief samenwerken. Van Gogh werkt heel goed als een verleider voor de cultuurtoeristische doelstellingen die VisitBrabant heeft.”


Wat hebben jullie al bereikt?

"In het Van Goghjaar 2015 werd voor het eerst duidelijk dat Van Gogh in Brabant er toe doet. Zelfs Brabant, met kleine vrijwilligersorganisaties, is echt relevant in het aanjagen van internationale bezoekersstromen. Dat hebben we laten zien in bezoekersaantallen maar ook in de internationale exposure die we hebben behaald. Een tweede slag is het op de nationale agenda krijgen dat we Van Goghmonumenten hebben en deze moeten behouden. En we mogen met het succes van het Van Goghjaar en een Europees gefinancierd project de duurzame verankering van Van Gogh Europa op ons conto schrijven. Dat blijft.”


Wat is de volgende stap?

"De volgende stap waar we naar toe gaan, is dat we onze eigen locaties hebben in Zundert, Etten-Leur en Nuenen die qua schaal worden vergroot zodat ze meer bezoekers kunnen trekken. In 2018 willen we onze kandidatuur voor het European Cultural Heritage Label indienen om deze in 2020 daadwerkelijk te verkrijgen. Dat is zeg maar het UNESCO werelderfgoed op Europees niveau. Dat is voor ons van belang om de lokale borging en financiering aan die lokale instellingen voor eeuwig en altijd vast te kunnen leggen. Want als je een Europees Cultural Heritage Label binnen je gemeente hebt, is er geen enkele politicus die het op zijn geweten wil hebben dat ze daar qua ondersteuning een streep door hebben gezet. Zo’n label maakt de lokale besturen en bewoners schatplichting. Het tweede effect is dat we met zo'n erkenning in Europese reisgidsen weer een pre hebben, want het is wel Europees Cultureel Erfgoed waar je over praat.”


Waar zie je de hobbels op de weg?

"Een uitdaging is de beheersbaarheid en de mate van groei die je met elkaar kunt verwezenlijken. Daar moeten we voorzichtig mee omgaan en echt slimme keuzes in maken. Aan de andere kant is het financiële draagvlak dat we nodig hebben om ook weer die groei te financieren een uitdaging. We hebben nu de hulp van de provincie maar dat is niet eeuwig durend. Er zal een robuustere derde geldstroom op gang moeten komen. Ik kijk daarvoor naar het internationaal bedrijfsleven dat rijk vertegenwoordigd is in Brabant en bereid is zijn naam te verbinden aan een Van Goghmonument.”


Waar hoop je over vijf jaar te staan?

"Ik hoop dat we in 2020 het Europees Heritage Label hebben en in 2019 weer een prachtige tentoonstelling in Het Noordbrabants Museum kunnen presenteren. In deze tentoonstelling Van Gogh’s Intimate Circle wordt nog eens een keer bewezen dat we allemaal veel dichter bij Van Gogh staan dan we denken. Want daar ontdek je hoe dicht je bent verwant aan een persoon die Van Gogh heeft geschilderd. Over vijf jaar moeten onze locaties renderen en is dit één van de succesvolle formules waarbij lokale trots en internationale allure samengaan.”


Heb je nog een boodschap voor Brabanders?

Weer trots op Van Gogh. Het doet me pijn als ik in Etten-Leur zie dat maar weinig inwoners de Van Goghkerk bezoeken. Al zou elk jaar maar 10 procent van de inwoners van deze stad een bezoek brengen, moet je dan eens kijken wat dat doet in de exploitatie. Dus ook daar hebben we nog een missie. In Nederland vinden het maar gewoon, die van Gogh. Maar het is niet gewoon. Het is buitengewoon wat die man heeft gedaan en wat dat wereldwijd oproept tot reizen, inspireren en het maken van nieuwe kunst. Dat is wat ik zou willen oproepen naar Brabanders, wees trots op dat verleden en draag het uit.”


Frank van den Eijnden

Frank van den Eijnden is een geboren en getogen Brabander met een achtergrond in recreatiewerk, toerisme en cultuur. In de provincies Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg heeft hij als consulent recreatieteams ondersteund en daar met name de verbinding gemaakt tussen bedrijven die een aantrekkelijk programma voor hun gasten wilden en educatieve programma's voor meer ideële stichtingen zoals bijvoorbeeld IVN. Hij is daarna overgestapt naar het Brabants Bureau voor Toerisme waar hij werkte aan projecten als de Nederlandse Vestingsteden. Daar heeft hij samen met directeur Arthur van Disseldorp Uit in Brabant geïnitieerd en is daar directeur van geworden. Vervolgens is dit weer samengegaan met het Brabants Bureau voor Toerisme onder de naam Vrijetijdhuis Brabant. Nadat hij anderhalf jaar interim-directeur van het Vrijetijdshuis Brabant was geweest kwam het project Van Gogh Brabant voorbij en is hij daar directeur geworden. In de tussentijd heeft hij samen met Eric van Nuland bij de provincie Noord-Brabant het beleidskader voor vrijetijdseconomie en de nieuwe toeristische organisatie VisitBrabant geschreven. Frank is nu in dienst van VisitBrabant en werkt drie tot vier dagen als directeur voor Van Gogh Brabant.

Topics:Cultuur
Trefwoorden: cultuur, musea, erfgoed, noord-brabant

CELTH
 





||| Nieuws |||

27/03/24
Exclusief voor leden
Drie Van Goghs lang te zien in Rijksmuseum Amsterdam
Het Rijksmuseum krijgt drie extra troeven in handen, drie Van Goghs. Het museum is vaak een onderdeel voor de vele toeristen die naar Nederland komen. Zij willen vast ook graag die langdurige bruiklenen zien.
25/03/24
Exclusief voor leden
Meer fun en groen in speeltuin Spoorwegmuseum
Het Spoorwegmuseum in Utrecht is druk bezig met de herinrichting van het buitenterrein. De inrichting van de speeltuin, het traject van de kindertrein en de plek van de distributie-ingang worden aangepast.
22/03/24
Exclusief voor leden
Thuis centraal in Erfgoeddag 2024 in Vlaanderen en Brussel
Op zondag 21 april staat Erfgoeddag in Vlaanderen en Brussel met meer dan 900 activiteiten in het teken van ‘Thuis’.
14/03/24
Regio Noord-Holland Noord erkend als cultuurregio
Goed beleidsnieuws voor samenwerkingsverbanden in de culturele sector in Noord-Holland. Met het regioprofiel ‘Zee aan ruimte, land vol cultuur’ erkent het Ministerie van OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) de regio Noord-Holland Noord sinds 1 maart officieel als landelijke cultuurregio.
11/03/24
Exclusief voor leden
Twee molens Gouda staan stil na technische controle
Twee van de bekendste monumenten van Gouda staan stil, molen De Roode Leeuw en molen 't Slot. De gemeente heeft in samenspraak met de betrokken molenaars de wieken van 2 molens tijdelijk stil laten zetten. Dat gebeurde na een inspectie van de lasverbindingen.
07/03/24
NS station Leeuwarden steunt museum Princessehof
Spoorbedrijf NS wil meer doen met maatschappelijke partners. Concreet is dit te zien in het station ...
28/02/24
Exclusief voor leden
Ecosysteem rond varend erfgoed onder druk
De toekomst van het Nederlands varend erfgoed staat onder druk. Dat komt omdat traditionele verdienmodellen niet meer volstaan omdat eisen van consumenten veranderen. Als de vloot in de toekomst verder krimpt, kan het hele ecosysteem van maritiem erfgoed kritische massa verliezen en verloren gaan.
27/02/24
Koning opent Nationaal Holocaust Museum
Koning Willem-Alexander opent zondag 10 maart het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam. Het museum toont aan de hand van 2.500 voorwerpen, herontdekte foto’s en films, geluidsopnamen, documenten en installaties de geschiedenis.

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
11/06/24
11/06/24 t/m 11-06-24: Openhuis Posta7 - FEC & Retailtainment
Op dinsdag 11 juni organiseert Pleisureworld Openhuis bij FEC Posta7. Dat is dé hotspot ...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...
25/06/24 t/m 28-06-24
25/06/24 t/m 28-06-24: Atlas Annual Conference 2024
Onder het thema 'Navigating the Future' organiseert de Breda University of Applied Sciences van 25 t...