Geplaatst op: 25-10-2017
Auteur: Esther Peperkamp
NHTV

Dansen!

Ervaringen van uitsluiting onder Poolse migranten in het Nederlandse uitgaansleven

Dansen!
Nederland telt inmiddels ongeveer 150.000 Poolse migranten. Deze migranten vormen, zeker in bepaalde regio’s, een enorme doelgroep voor vrijetijdsactiviteiten. De groeiende groep migranten leidt ook tot een toename van onderzoek naar de betekenis van vrijetijd voor migranten. Een vraag die hierbij vaak centraal staat, is of vrijetijd een middel is om migranten bij de samenleving te betrekken.


Het kan beargumenteerd worden dat juist vrije tijd een context is die maakt dat mensen zich thuis voelen. Vrijetijdsactiviteiten bieden ruimte voor interactie met plekken en met mensen die zich op diezelfde plek bevinden. Deze interacties leiden tot vertrouwdheid, een basis-ingrediënt van thuisgevoel volgens sociologen als Blokland (2009) en Duyvendak (2011). In de literatuur wordt ook vaak verwezen naar zogenaamde ‘third places’ als plekken waar mensen bij elkaar kunnen komen en zich met elkaar verbonden kunnen voelen vanwege het open karakter van die plek. Vrijetijdsactiviteiten en -plekken lijken meer geëigend dan andere bezigheden en plekken (zoals werk, boodschappen) om een gevoel van thuis te creëren: het gaat hierbij immers om activiteiten en plekken die mensen betekenisvol vinden. Zeker in de moderne samenleving levert vrije tijd een belangrijke bijdrage aan identiteit en welbevinden.


Uitgaan benadrukt verschillen

Interviews met Poolse arbeidsmigranten (Kraus, 2010) (Van Dongen, 2010) laten zien dat het potentieel van vrijetijdsactiviteiten niet altijd gerealiseerd wordt. Sterker nog: zij ervaren juist een grotere afstand in sommige activiteiten. Met name uitgaan wordt genoemd als een activiteit waarin verschillen juist benadrukt worden in plaats van opgeheven.

Een groot deel van de arbeidsmigranten heeft, gezien hun leeftijd, behoefte aan uitgaan. Dit is een activiteit die ze ook in hun thuisland ondernamen. Uitgaan lijkt een aantrekkelijke vrijetijdsactiviteit. Immers, in tegenstelling tot veel andere activiteiten, zoals bepaalde hobby’s of bioscoopbezoek, lijkt uitgaan niet afhankelijk te zijn van kennis van taal of cultuur. Dit werd ook zo gezien door Poolse migranten zelf. Een Poolse man waardeert uitgaan "omdat je kunt dansen en meer lol hebt, omdat je niet wat zit te zitten en aan je wijn nipt (...) Als ik uitga, kan ik andere mensen zien. Ik kan ze zien, maar ik hoef niet met ze te praten. Ik ken deze mensen niet. Ik hou ervan om rond te lopen, naar mensen te kijken zonder dat ik met ze hoef te praten” (interview door Kraus). Tijdens het uitgaan kun je je dus onderdeel van een geheel voelen.

In de praktijk wordt deze belofte van het uitgaansleven niet waargemaakt. Keer op keer benadrukten respondenten dat de atmosfeer tijdens het uitgaan anders was dan ze verwachtten. Zo vertelde een vrouw die naar een concert van Simply Red was geweest dat ze de atmosfeer verschrikkelijk vond. "Mensen hadden geen lol. Zo zijn ze, ze geven geen uiting aan hun plezier. Iedereen stond daar maar en luisterde.” Dit terwijl zij juist aan concerten waardeert "dat iedereen om je heen plezier heeft, dat je samen kunt zingen. (...) Maar niks van dat alles, het was meer passief. Niemand danste of bewoog. Volgende keer als ik naar een concert wil, probeer ik een concert in Polen te vinden” (interview door Kraus). Anderen hadden soortgelijke ervaringen.


Het verschil in atmosfeer kwam voor Poolse arbeidsmigranten vooral tot uiting in hun observatie dat er in Nederland weinig gedanst werd. Zoals een man opmerkte: "ik denk dat mensen zich hier op een andere manier vermaken. Als ik uitga, dansen de mensen niet. Ze staan maar wat te staan en te drinken. In Polen danst iedereen” (interview door Kraus). Deze observatie wordt bevestigd door exploitanten. Zo zegt Rob Lunenburg van de gelijknamige uitgaansgelegenheid in een interview met Omroep Brabant over Poolse discotheekgangers: "Zij stappen op een andere manier, ze zijn bijvoorbeeld een stuk rustiger dan de Nederlanders valt me op. De Polen willen graag dat alles er binnen perfect uitziet. En ze dansen behoorlijk. Nederlanders kijken altijd eerst de kat uit de boom.” Het is niet voor niets dat er al jaren een daling van het aantal discotheken plaatsvindt. Het afgelopen decennium nam het aantal discotheken met ongeveer 40% af. Zo sloot bijvoorbeeld ook de Liquid in Breda in 2014 haar deuren, één van de discotheken waar een Poolse vrouw graag naartoe ging, omdat er gedanst werd.


Poolse avonden

In reactie op de afname van Nederlands uitgaanspubliek en de toename van Poolse bezoekers zijn sommige discotheken, zoals de Lunenburg, begonnen met het organiseren van speciale Poolse avonden. Organisatie van het uitgaansleven naar etniciteit is in Nederland geen nieuw gegeven: zo zijn er ook Turkse, Marokkaanse en Aziatische scenes. Volgens Boogaarts (2011) heeft de reden waarom mensen liever feesten voor hun eigen etnische groep bezoeken te maken met de informele en impliciete sociale en culturele regels voor gedrag en muziekvoorkeur. Dat cultuur of etniciteit invloed heeft op de manier waarop men de vrijetijd invult of beleeft, is al lange tijd bekend in onderzoek naar vrijetijd en etniciteit. Het gaat hierbij niet alleen om voorkeuren voor andere activiteiten, maar ook om verschillende stijlen waarop dezelfde activiteit beoefend of beleefd wordt. Maar wat aan de ene kant een vorm van vrijheid lijkt (de vrijheid om op je eigen manier uit te gaan), kan ook een vorm van uitsluiting zijn als je je op sommige plekken niet welkom voelt. Poolse arbeidsmigranten gaven aan dat ze zich bekeken voelden. Een jonge vrouw stelde dat Nederlanders niet alleen niet "hetzelfde gevoel voor humor of plezier maken” hebben, maar ook dat "wanneer je gaat dansen, iedereen met een scheef oog naar je kijkt, of ze beginnen ze zelfs te lachen” (interview door Kraus). Ook een andere vrouw vertelt over haar ongemakkelijke gevoel toen haar gezelschap moeite had om binnen te komen, "op de een of andere manier overtuigden we ze. Maar ze keken naar ons alsof er ‘Polen’ op ons voorhoofd geschreven stond” (interview door Van Dongen).


De geïnterviewde migranten gingen niet zover om dergelijke blikken als discriminatie te bestempelen. Desalniettemin is kijkgedrag discriminerend in taalkundige zin: bepaalde manieren van kijken leggen de nadruk op verschillen tussen groepen mensen. Het maakt mensen zichtbaar in situaties waarin mensen verwachten op te gaan in de menigte. Het feit dat veel arbeidsmigranten de Nederlandse taal niet of nauwelijks machtig zijn, versterkt deze ervaringen nog eens. Hoewel zij dus toegang hebben tot uitgaansgelegenheden, vindt op een subtiele manier sociale uitsluiting plaats, waardoor veel Poolse arbeidsmigranten de voorkeur geven aan speciale Poolse avonden.


Inclusie

Theoretisch beschouwd zouden vrijetijdsactiviteiten mensen samen moeten brengen en tot sociale inclusie moeten leiden. Sociale inclusie wordt vaak gezien als participatie en gelijke toegang tot voorzieningen die de samenleving waardevol vindt, zoals zorg, onderwijs, en cultuur. Dit is een vrij beperkte opvatting van sociale inclusie. Inclusie houdt ook in dat mensen -door deel te nemen- erbij gaan horen. Het kan echter zijn dat mensen ondanks toegang tot voorzieningen toch het gevoel hebben te worden buitengesloten, zoals het voorbeeld van uitgaan aantoont. Ook in andere activiteiten zien we dit terug. Zo wordt sport gezien als een activiteit die mensen bij elkaar zou moeten brengen. In de praktijk blijkt echter dat sport op subtiele manieren ongelijkheden reproduceert. Zo stelt Spracklen, een vrijetijdsonderzoeker, dat sport ‘witheid’ benadrukt en middels deze nadruk anderen (etnische minderheden) uitsluit. Als we het doel nastreven om iedereen in onze samenleving erbij te laten horen, en vrije tijd beschouwen als een context die hiertoe geëigend is, dienen we ons dus niet alleen te richten op participatie en toegankelijkheid van vrije tijd, maar ook te reflecteren op subtiele mechanismen die participatie in de weg staan.


Esther Peperkamp

Esther Peperkamp heeft antropologie gestudeerd aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, en is in 2006 gepromoveerd aan de Universiteit van Amsterdam. Sinds 2008 is zij werkzaam bij de NHTV bij de opleiding Vrijetijdswetenschappen.


Over Uncover

Dit artikel maakt onderdeel uit van de serie artikelen uit Uncover die we op het NRIT Media Vrijetijdsplatform publiceren. Het volledige overzicht met reeds gepubliceerde en aanstaande artikelen staat hier. Uncover is een nieuwe periodiek van de NHTV Academy for Leisure die daarmee een platform wil bieden om onderzoek en projecten te delen met haar netwerk. Wilt u Uncover nu al helemaal lezen? Bestel dan uw exemplaar in de webshop.


Bronnen

Blokland, T. (2009). Het belang van publieke familiariteit in de openbare ruimte. B en M: Tijdschrift voor Politiek Beleid en Maatschappij, 36(3), 183.

Boogaarts-de Bruin, S. (2011). Something for Everyone?: Changes and Choices in the Ethno-party Scene in Urban Nightlife. Amsterdam University Press.

Duyvendak, J. W. (2011). The politics of home: belonging and nostalgia in Europe and the United States. Springer.

Kraus, F. (2010) Research into leisure use among Polish immigrants to the Netherlands. Scriptie Vrijetijdsmanagement, NHTV, Breda.

Omroep Brabant, Discotheek moet draai vinden in nieuw uitgaansklimaat, zijn Polen de oplossing? 10 mei 2015, www.omroepbrabant.nl

Spracklen, K. (2013). Whiteness and leisure. Basingstoke: Palgrave Macmillan

Van Dongen, S. (2010) Het Nederlandse leven van de Poolse migrant in Limburg : een onderzoek naar het vrijetijdsgedrag van Poolse arbeidsmigranten ter bevordering van thuisgevoel en integratie - maatschappelijke participatie. Scriptie Vrijetijdsmanagement, NHTV, Breda.

Trefwoorden: vrijetijdsbesteding, arbeidsmigranten, leisure

CELTH
 





||| Nieuws |||

27/03/24
Uitbreiding KLM-busdienst
Vanaf 31 maart wordt de KLM-busdienst Nijmegen – Arnhem - Schiphol uitgebreid met één extra dienst naar dagelijks twee omlopen.
27/03/24
My First Smartphone Festival krijgt waarschijnlijk vervolg
De eerste editie van My First Smartphone Festival bij Beeld & Geluid heeft afgelopen weekend ruim 2200 bezoekers getrokken. Verspreid over vier dagen, van donderdag tot en met zondag, leerden kinderen, hun ouders en docenten over hoe om te gaan met je allereerste telefoon.
27/03/24
Exclusief voor leden
Drie Van Goghs lang te zien in Rijksmuseum Amsterdam
Het Rijksmuseum krijgt drie extra troeven in handen, drie Van Goghs. Het museum is vaak een onderdeel voor de vele toeristen die naar Nederland komen. Zij willen vast ook graag die langdurige bruiklenen zien.
26/03/24
Booking.com stopt duurzaam reisprogramma na gesprek met ACM
Reiswebsite Booking.com heeft na gesprekken met de Autoriteit Consument & Markt (ACM) besloten het zogenoemde Travel Sustainable (voorheen: Duurzaam Reizen) programma offline te halen per 25 maart.
26/03/24
Reiziger wil directe vlucht
Luchtvaartreizigers hechten aan een rechtstreekse verbinding naar de eindbestemming. Het overgrote deel van alle vliegreizen kent dan ook geen overstap tijdens de reis. Bij vliegreizen van meer dan 6 uur biedt een overstap vaker een aantrekkelijk alternatief.
26/03/24
Zo krijgt het thema duurzaamheid voet aan de grond in de reisbranche
Steeds meer mensen raken overtuigd van het nut en de noodzaak van duurzaam leven. Met duurzaam wordt een leefstijl bedoeld die een zo laag mogelijke ecologische voetafdruk achterlaat. In andere woorden: hoe kunnen we ervoor zorgen dat de natuur zo min mogelijk te lijden heeft onder het gedrag van de mens?
25/03/24
Is het de moeite waard om te investeren in betrouwbare service voertuigen voor uw resort/park?
Als het gaat om het runnen van een resort of park, kan het belang van betrouwbaar transport niet genoeg benadrukt worden. Of het nu gaat om het vervoer van gasten over uitgestrekte gebieden of om de mobiliteit van het personeel voor verschillende taken, duurzame en goed onderhouden service voertuigen zijn essentieel voor een soepel verloop van uw faciliteit. Maar is het verstandig om te investeren in duurzame servicevoertuigen en hoe vaak moeten ze worden onderhouden?
25/03/24
Exclusief voor leden
Hotel Noordsee sluit zich aan bij Fletcher
Hotelketen ziet een wens in vervulling gaan met een hotel op Waddeneiland Ameland. Per 1 april zal bij Hotel Noordsee de vlag van Fletcher Hotels in top gaan.

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
14/05/24
14/05/24 t/m 14-05-24: Bekendmaking ‘Top 10 Meest Innovatieve Vakantieparken van de Benelux’
Op dinsdag 14 mei organiseert Pleisureworld bij Yala in Emmeloord de bekendmaking van de ‘Top 10 M...
05/06/24 t/m 07-06-24
05/06/24 t/m 07-06-24: THE INC Conference
Van 5 tot en met 7 juni 2024 is de Hotelschool The Hague gastheer van de internationale INC Conferen...
11/06/24
11/06/24 t/m 11-06-24: Openhuis Posta7 - FEC & Retailtainment
Op dinsdag 11 juni organiseert Pleisureworld Openhuis bij FEC Posta7. Dat is dé hotspot ...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...