Geplaatst op: 11-11-2016
Auteur: Ton Vermeulen
NRIT Media

Hoe De Afsluitdijk de toeristische hotspot van het Noorden wordt

Interview met projectleider recreatie en toerisme, Gertjan Elzinga

Hoe De Afsluitdijk de toeristische hotspot van het Noorden wordt
De Afsluitdijk krijgt in 2018 in Kornwerderzand een eigen beleefcentrum. Een spectaculair gebouw dat de bezoeker zicht biedt op zowel het Werelderfgoed Waddenzee als het IJsselmeer. Het Afsluitdijk Wadden Center, zoals het beleefcentrum gaat heten, markeert tevens de start van de werkzaamheden aan de Afsluitdijk waarmee Rijkswaterstaat de ruim 80-jarige dijk wil opknappen. Rijkswaterstaat gaat de afvoercapaciteit van zoet water richting de Waddenzee vergroten en daarmee de primaire veiligheidsfunctie van de dijk waarborgen.

De regio heeft deze grote servicebeurt van de dijk aangegrepen om haar ambities op het gebied van duurzame energie, natuur, ruimtelijke kwaliteit en recreatie en toerisme invulling te geven. In De Nieuwe Afsluitdijk werken de provincie Noord-Holland, de provincie Friesland, de gemeenten Hollands Kroon, Sudwest Fryslan en Harlingen samen met Rijkswaterstaat aan de versterking en vernieuwing van het internationale icoon De Afsluitdijk.


De eerste plannen dateren al uit 2007 toen het rijk marktpartijen opriep om met vernieuwende ideeën voor de Afsluitdijk te komen. Dat heeft veel publiciteit en innovatieve plannen opgeleverd vertelt projectleider recreatie en toerisme van de Nieuwe Afsluitdijk Gertjan Elzinga: "Maar toen kwam de kredietcrisis en werd de Rijksinzet beperkt tot de waterveiligheidsopgave. Ideeën over bijvoorbeeld duurzame energie opwekking, bredere sluizen, een vismigratierivier en recreatie en toerisme dreigden op de lange baan te worden geschoven.” En dat ging de regionale overheden te snel en werden er afspraken gemaakt met toenmalig Staatssecretaris Atsma van I&M. De provincies Noord-Holland en Friesland en de gemeenten Hollands Kroon, Súdwest-Fryslân en Harlingen vonden elkaar in een omvangrijk regionaal investeringsprogramma waarbij de 20 miljoen euro aan zogenaamde Atsmagelden werkten als Haarlemmerolie.


Plannen moeten blijvende werkgelegenheid opleveren

Maar de regio wilde het wel heel anders aanpakken dan in 1932 vertelt Elzinga: "Toen de Afsluitdijk werd aangelegd, zorgde dat voor heel veel tijdelijke werkgelegenheid in de regio. De logiesaccommodaties in de Kop van Noord-Holland en Harlingen zaten stampvol met arbeiders die hier de dijk hebben aangelegd. Maar toen de dijk klaar was, trokken die allemaal weer weg en kwam de regio in een economische dip terecht.” Met dat in het achterhoofd gaat de regio deze keer voor een andere aanpak. "Het is voor het eerst in ruim tachtig jaar dat er weer een mega waterbouwproject is op de Afsluitdijk en dat moeten we niet beperkt laten tot een eenmalig iets”, zegt Elzinga die samen met zijn collega’s bij de Nieuwe Afsluitdijk eigenlijk een simpele opdracht heeft: "Zorg dat er met de enorme verbouwing op de Afsluitdijk ook projecten tot stand komen die voor langere termijn werkgelegenheid opleveren. We moeten dus als regio projecten ontwikkelen op de dijk waar structurele werkgelegenheid uit voortkomt Toerisme en recreatie kunnen voor die structurele werkgelegenheid zorgen.”



Wat interessant is dat toerisme en recreatie met een relatief geringe investeringen (30 miljoen euro) relatief veel structurele werkgelegenheid oplevert: ruim 100 fte inclusief uitstralingseffecten. Ter vergelijking, in het totale project wordt inclusief de waterveiligheidsopgave ruim 800 miljoen euro geïnvesteerd en toch staat Recreatie & Toerisme op de 2e plek wat betreft bijdrage aan structurele werkgelegenheid.


Het project is voor Elzinga geslaagd als bestaande bedrijven in de kop van Noord-Holland en Friesland hun bezettingsgraad zien toenemen omdat de Afsluitdijk als trekker voor buitenlandse toeristen fungeert. Dat nieuwe toeristen een nachtje extra blijven, of bestaande toeristen langer blijven.” Maar zover is het nog niet en zal er nog heel wat werk moeten worden verzet.


Dijk moet in toeristisch-recreatief opzicht een inhaalslag maken

Toen de dijk, een 32 kilometer lang waterkunstwerk, werd aangelegd was er nauwelijks oog voor toerisme. Op reis gaan was in de jaren dertig iets voor de happy few. Dat zie je heel goed als je de Afsluitdijk vergelijkt met de dammen in Zeeland die in de jaren zestig zeventig zijn aangelegd. Toen was recreatie al belangrijk en dat zie je in de recreatieve voorzieningen die daar zijn aangelegd. "Met de Nieuwe Afsluitdijk willen we die inhaalslag maken, maar dan met de voor de Afsluitdijk typerende soberheid en weidsheid”, stelt Elzinga: dus niet overal wat aanplakken, maar kiezen voor versterking van twee locaties op De Afsluitdijk: Monument en Kornwerderzand.


"Nederland heeft op de vaste wal aan de Waddenzee veel te weinig toeristische hotspots"


Gertjan Elzinga, De Nieuwe Afsluitdijk


De plannen voor de toeristische ontwikkeling op de Afsluitdijk komen niet zomaar uit de lucht vallen en passen in een visie om het Werelderfgoed Waddenzee beter te ontsluiten. Sinds afgelopen maand verkozen tot mooiste Natuurgebied van Nederland. "Nederland heeft op de vaste wal aan de Waddenzee veel te weinig toeristische hotspots”, stelt Elzinga die onderzoek van professor Frans Sijtsma van de Rijksuniversiteit Groningen aanhaalt. "In dat onderzoek is aan mensen in Nederland, Duitsland en Denemarken gevraagd naar de mooiste plekken in het Waddengebied. Het is opvallend dat in Duitsland en Denemarken heel veel hotspots op de vaste wal werden benoemd en in Nederland maar een enkele. In ons land worden vooral de eilanden genoemd.” Dat verschil is niet te verklaren uit de fysisch-geografie van het gebied. "Dat komt omdat de Waddenkust nooit als destinatie is ontwikkeld. Met uitzondering van het Lauwersmeergebied en de kust bij Makkum”, aldus Elzinga die de Afsluitdijk toeristisch wil ontwikkelen zodat het ook een springplank kan worden voor de verdere verbetering van de Waddenkust aan de vaste wal.


En wie denkt dat de regio het in toeristisch opzicht prima doet heeft Elzinga nog wel een wake-upcall: "Wij denken dat we het toeristisch heel goed doen maar dat valt erg tegen. Noord-Holland, exclusief Amsterdam realiseert 11 miljoen overnachtingen per jaar en in Duitsland trekt alleen al Ost-Friesland elk jaar 21 miljoen overnachtingen, het gebied van Kuxhaven 16 miljoen. Als je daar Friesland en Groningen tegenoverzet met samen een kleine 7 miljoen overnachtingen….” Het gebied hoeft volgens Elzinga geen kopie te worden van Ost-Friesland maar er is wel veel meer mogelijk. "In Nederland is de vaste wal voor toeristen vooral een doorgangsgebied terwijl in Duitsland en Denemarken het veel meer een destinatie is.”



Dijk heeft toeristen weinig te bieden

Probleem is dat Nederland op dit moment De Afsluitdijk toeristisch niks te bieden heeft. "Toeristen, zeker buitenlandse, zoeken naar een adres op deze dijk” stelt Elzinga. "Ze zoeken naar een plek waar ze geweest moeten zijn, net als de Eifeltoren in Parijs. En dat gaan we aanbieden op de locaties Monument en Kornwerderzand.”


De Nieuwe Afsluitdijk wil heel erg graag het verhaal van de Nederlandse Delta vertellen. Volgens Elzinga vinden Nederlanders de dijk heel normaal maar in het buitenland spreekt de dijk nog steeds erg tot de verbeelding: "De dijk is eindeloos, je rijdt de zee op maar je ziet de overkant niet. Wat we ons niet realiseren is dat heel Nederland een Delta is en we willen op de dijk het grotere verhaal van de Nederlandse Delta vertellen.”


"Toeristen zoeken een adres op de dijk"


Gertjan Elzinga, De Nieuwe Afsluitdijk


Feit is dat toeristen van heinde en verre naar de Afsluitdijk komen: "Ze kunnen daar bij het monument krap aan een kopje koffie drinken. Eigenlijk is het een schande dat we een wereldberoemd kunstwerk als de Afsluitdijk niet op een mooiere manier beleefbaar maken”, stelt Elzinga. "Dat doen ze in Amerika bij bijvoorbeeld de Hooverdam veel beter, waarom kunnen wij dat niet?”


De hele dijk beleefbaar maken

De Nieuwe Afsluitdijk gaat toeristische voorzieningen over de volle lengte van de dijk verbeteren. Elzinga: "Niet alleen bij het monument, maar ook bij Den Oever, bij Kornwerderzand, de aanlanding bij Zurich tot aan Harlingen. Voor al die locaties zijn plannen voor een betere toeristische ontsluiting gemaakt. Het thema wordt de Afsluitdijk, nieuwe verhalen. We hebben zoveel over de dijk te vertellen, over waterveiligheid, duurzaamheid, energie, noem maar op.” Er komt ook een nieuw fietspad want het huidige fietspad ligt langs de snelweg en is weinig aantrekkelijk. "We gaan dus een nieuw fietspad aan de Waddenzeekant realiseren. Daarmee kun je veel meer het Unesco-werelderfgoed Waddenzee beleven. De Afsluitdijk is in feite een prachtige tribune voor de Waddenzee”, vertelt een enthousiaste Elzinga.



Toeristische speerpunten worden het monument en het nieuwe Afsluitdijk Wadden Center bij Kornwerderzand. Elzinga licht de plannen toe: "Bij het monument krijgen toeristen meer ruimte. Daar komen jaarlijks al 250.000 bezoekers. Dat kunnen er logistiek niet veel meer worden. De locatie monument is voor een kort verblijf, een kwartiertje. De locatie Kornwerderzand is geschikt voor een veel langer verblijf, we denken dan aan twee uur.” Het Afsluitdijk Wadden Center krijgt, wordt in 2018, voorafgaand aan de werkzaamheden op de dijk, geopend. De upgrade van de locatie bij het monument zal moeten wachten op de afronding van de werkzaamheden op de dijk en zal pas in 2022 worden aangepakt.


De Nieuwe Afsluitdijk investeert ruim 30 miljoen euro in toerisme en recreatie waarvan 15 miljoen in het nieuwe beleefcentrum. Het geld voor het Afsluitdijk Wadden Center is afkomstig van het Waddenfonds, de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân, en de Nationale postcodeloterij. De toekomstige exploitanten dragen ruim 1 miljoen euro bij. Naast het Afsluitdijk Wadden Center zijn op Kornwerderzand ook de vismigratierivier, een voetbrug over de sluizen en het Kazemattenmuseum grote publiekstrekkers die samen 100.000 bezoekers moeten trekken.


Afsluitdijk Wadden Center

Het Afsluitdijk Wadden Center wordt visueel de evenknie van het monument, Elzinga: "Maar waar het monument van Dudok verticaal staat, wordt het Afsluitdijk Wadden Center horizontaal. Het gebouw verbindt zich met deze markante plek vol tegenstelingen en zintuigelijke ervaringen. De half transparante gevel weerspiegelt de omgeving en maakt het gebouw spectaculair, al is ze eenvoudig van vorm. Het gebouw bevat niet een beleefcentrum maar ís een beleefcentrum; een attractie om bezoekers het verhaal van de dijk te laten beleven.” Volgens Elzinga ervaart de bezoeker niet alleen exposities, maar krijgt verschillende panorama’s op het landschap en de dijk cadeau, met als beloning het dak als ultiem uitzichtplatform met een waanzinnig uitzicht op de Waddenzee en IJsselmeer. Het ontwerp is geïnspireerd op een vorm die in de natuur veel voorkomt, een zeshoek. "Zowel waterschuim als basalt zijn van nature zeshoekig. Naast de bijzondere vorm scoort het gebouw bijzonder hoog als het gaat om duurzaamheid zowel wat betreft het zeer lage energieverbruik als de gebruikte materialen.”



Het gebouw is eigendom van de provincie Friesland die middels een Europese aanbesteding twee exploitanten heeft geselecteerd. Het Afsluitdijk Wadden Center wordt ontwikkeld en geëxploiteerd door Bert Kranendonk die zijn sporen al heeft verdiend met de Heineken Experience, en Futureland op de Maasvlakte. De horeca-exploitant wordt Theo op de Hoek, de uitbater van Makkum Beach Resort, één van de grootste toeristenbedrijven in Friesland. Zij zijn al voor het ontwerp van het gebouw gekozen zodat zij optimaal met de ontwerpers hebben kunnen sparren over een goed te exploiteren gebouw. Zo lopen de horeca en de tentoonstellingsruimte naadloos in elkaar over. De expositie bestaat uit een publiek en een privaat deel. De exploitant legt een extra belevingslaag over de expositie waarvoor extra moet worden betaald. De publieke tentoonstelling, die de Nieuwe Afsluitdijk financiert, is gratis toegankelijk.



Afsluitdijk moet Noordelijk toerisme trekken

Met een opening in 2018 past dit centrum uitstekend in het programma van Culturele Hoofdstad 2018. Ook landelijk is 2018 een bijzonder jaar. Dit omdat dan de Nederland Waterland Campagne van het Nederlands Bureau voor Toerisme centraal staat. De Afsluitdijk is bij uitstek een locatie die de groei van het buitenlands toerisme naar het Noorden kan trekken.


"Die 32 kilometer kun je ook zien als een totaalbeleving van Nederland"


Gertjan Elzinga, De Nieuwe Afsluitdijk


Elzinga heeft nog wel een droom: "Ik hoop dat we naast de vele mooie dingen die er gaan gebeuren, zoals het Afsluitdijk Wadden Center, het nieuwe fietspad en de opwaardering van het monument we ook nog een slag kunnen maken op het gebied van vervoersmodaliteiten. Dan denk ik aan bijvoorbeeld zelfrijdend transport over land of water (vgl de Roboats in A’dam) waar toeristen in kunnen stappen. Die 32 kilometer kun je op heel veel manieren overbruggen maar je kunt die 32 kilometer ook zien als een totaalbeleving van Nederland. Je kunt natuurlijk met de touringcar een rondje Nederland doen maar het is toch veel leuker als je hier met de touringcar aankomt en overstapt op de fietsboot naar Stavoren of Enkhuizen?”

Trefwoorden: dagrecreatie, waddengebied, waddenzee, ijsselmeer, afsluitdijk, bezoekerscentra

CELTH
 





||| Nieuws |||

27/03/24
Uitbreiding KLM-busdienst
Vanaf 31 maart wordt de KLM-busdienst Nijmegen – Arnhem - Schiphol uitgebreid met één extra dienst naar dagelijks twee omlopen.
27/03/24
My First Smartphone Festival krijgt waarschijnlijk vervolg
De eerste editie van My First Smartphone Festival bij Beeld & Geluid heeft afgelopen weekend ruim 2200 bezoekers getrokken. Verspreid over vier dagen, van donderdag tot en met zondag, leerden kinderen, hun ouders en docenten over hoe om te gaan met je allereerste telefoon.
27/03/24
Exclusief voor leden
Drie Van Goghs lang te zien in Rijksmuseum Amsterdam
Het Rijksmuseum krijgt drie extra troeven in handen, drie Van Goghs. Het museum is vaak een onderdeel voor de vele toeristen die naar Nederland komen. Zij willen vast ook graag die langdurige bruiklenen zien.
26/03/24
Booking.com stopt duurzaam reisprogramma na gesprek met ACM
Reiswebsite Booking.com heeft na gesprekken met de Autoriteit Consument & Markt (ACM) besloten het zogenoemde Travel Sustainable (voorheen: Duurzaam Reizen) programma offline te halen per 25 maart.
26/03/24
Reiziger wil directe vlucht
Luchtvaartreizigers hechten aan een rechtstreekse verbinding naar de eindbestemming. Het overgrote deel van alle vliegreizen kent dan ook geen overstap tijdens de reis. Bij vliegreizen van meer dan 6 uur biedt een overstap vaker een aantrekkelijk alternatief.
26/03/24
Zo krijgt het thema duurzaamheid voet aan de grond in de reisbranche
Steeds meer mensen raken overtuigd van het nut en de noodzaak van duurzaam leven. Met duurzaam wordt een leefstijl bedoeld die een zo laag mogelijke ecologische voetafdruk achterlaat. In andere woorden: hoe kunnen we ervoor zorgen dat de natuur zo min mogelijk te lijden heeft onder het gedrag van de mens?
25/03/24
Is het de moeite waard om te investeren in betrouwbare service voertuigen voor uw resort/park?
Als het gaat om het runnen van een resort of park, kan het belang van betrouwbaar transport niet genoeg benadrukt worden. Of het nu gaat om het vervoer van gasten over uitgestrekte gebieden of om de mobiliteit van het personeel voor verschillende taken, duurzame en goed onderhouden service voertuigen zijn essentieel voor een soepel verloop van uw faciliteit. Maar is het verstandig om te investeren in duurzame servicevoertuigen en hoe vaak moeten ze worden onderhouden?
25/03/24
Exclusief voor leden
Hotel Noordsee sluit zich aan bij Fletcher
Hotelketen ziet een wens in vervulling gaan met een hotel op Waddeneiland Ameland. Per 1 april zal bij Hotel Noordsee de vlag van Fletcher Hotels in top gaan.

||| Agenda |||

18/04/24
18/04/24 t/m 18-04-24: TRENDCONGRES 2024
Op donderdag 18 april 2024 organiseert NRIT samen met de opleidingen Tourism Management van de Neder...
14/05/24
14/05/24 t/m 14-05-24: Bekendmaking ‘Top 10 Meest Innovatieve Vakantieparken van de Benelux’
Op dinsdag 14 mei organiseert Pleisureworld bij Yala in Emmeloord de bekendmaking van de ‘Top 10 M...
05/06/24 t/m 07-06-24
05/06/24 t/m 07-06-24: THE INC Conference
Van 5 tot en met 7 juni 2024 is de Hotelschool The Hague gastheer van de internationale INC Conferen...
11/06/24
11/06/24 t/m 11-06-24: Openhuis Posta7 - FEC & Retailtainment
Op dinsdag 11 juni organiseert Pleisureworld Openhuis bij FEC Posta7. Dat is dé hotspot ...
24/06/24 t/m 26-06-24
24/06/24 t/m 26-06-24: CBTS 2024
Van 24 tot en met 26 juni organiseert de Breda University of Applied Sciences de jaarlijkse CBTS-con...